Wykonywanie pracy przez cudzoziemca na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej bardzo często wiąże się z koniecznością dopełnienia dodatkowych formalności – przede wszystkim z obowiązkiem uzyskania zezwolenia na pracę. Kiedy taki dokument jest potrzebny? Jak się o niego ubiegać i jakie wymogi musi spełnić pracodawca powierzający wykonywanie pracy cudzoziemcowi?
Czym jest zezwolenie na pracę dla cudzoziemca?
Zezwolenie na pracę to dokument, który pozwala cudzoziemcowi podjąć legalną pracę na terenie RP. Wydaje się go na wniosek podmiotu powierzającego wykonywanie pracy, czyli mówiąc prościej – na wniosek pracodawcy.
Zezwolenie zawsze dotyczy obowiązków zawodowych u tego konkretnego pracodawcy oraz na konkretnych warunkach. Właśnie dlatego w decyzji dotyczącej udzielenia cudzoziemcowi zezwolenia na pracę zawsze wskazuje się nie tylko dane pracownika, ale i pracodawcę oraz warunki wykonywania pracy (stanowisko pracy cudzoziemca, rodzaj umowy, minimalne wynagrodzenie, wymiar etatu oraz datę ważności zezwolenia na pracę).
Tym samym praca na podstawie zezwolenia jest legalna tylko, gdy cudzoziemiec wykonuje ją zgodnie z warunkami określonymi w takim dokumencie. Co więcej, ewentualna zmiana pracodawcy będzie oznaczać, że cudzoziemiec potrzebuje nowego zezwolenia.
Kiedy potrzebne jest zezwolenie na pracę w Rzeczypospolitej Polskiej?
Nie każde powierzenie pracy cudzoziemcowi wiąże się z koniecznością wystąpienia o zezwolenie na pracę. Taki obowiązek dotyczy jedynie przypadków, gdy cudzoziemiec ma wykonywać pracę w Polsce, a jednocześnie:
- nie jest obywatelem państwa UE, EOG ani Szwajcarii;
- nie jest zwolniony z obowiązku posiadania zezwolenia na pracę w Polsce.
Zezwolenie na pracę typu A,B,C,D i E
Istnieje przy tym aż 5 różnych zezwoleń oznaczanych kolejno literami A,B,C,D,E. Każde z nich wydaje się w nieco innych okolicznościach:
- Zezwolenie na pracę typu A – potrzebne jest, gdy cudzoziemiec ma pracować na terytorium RP u pracodawcy, którego siedziba, miejsce zamieszkania, oddział lub inna forma zorganizowanej działalności znajduje się na terytorium Polski;
- Zezwolenie na pracę typu B – występuje się o nie, gdy cudzoziemiec ma pełnić funkcję w zarządzie spółki kapitałowej w organizacji, osoby prawnej wpisanej do rejestru przedsiębiorcy albo występować jako komplementariusz czy prokurent na co najmniej 6 miesięcy w ciągu kolejnych 12 miesięcy;
- Zezwolenie na pracę typu C – jest wymagane, gdy cudzoziemiec wykonujący pracę u pracodawcy zagranicznego będzie delegowany do Polski do oddziału lub zakładu przedsiębiorstwa lub podmiotu powiązanego z tym przedsiębiorstwem na co najmniej 30 dni w roku kalendarzowym;
- Zezwolenie na pracę typu D – wydaje się je w przypadku pracy u pracodawcy zagranicznego bez oddziału, zakładu i innej formy zorganizowanej działalności przy delegowaniu na terytorium Polski w celu wykonywania usługi eksportowej;
- Zezwolenie na pracę typu E – cudzoziemiec musi je otrzymać, gdy pracuje u pracodawcy zagranicznego i jest delegowany na terytorium Polski na ponad 30 dni w ciągu kolejnych 6 miesięcy i w innym celu niż ten wskazany do zezwoleń typu B,C i D;
- Zezwolenie na pracę typu S (zezwolenie na pracę sezonową) – jest wymagane w przypadku cudzoziemca, który ma wykonywać w Polsce działalność uznawaną za sezonową, określoną w załączniku do rozporządzenia Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 8 grudnia 2017 r. w sprawie podklas działalności według Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD), w których wydawane są zezwolenia na pracę sezonową cudzoziemca. Takie zezwolenie wydaje się na czas określony, nie dłuższy niż 9 miesięcy w roku kalendarzowym.
Kiedy uzyskanie zezwolenia na pracę nie jest konieczne?
Istnieje szereg sytuacji, w których cudzoziemiec może podjąć legalną pracę w Polsce bez uzyskania zezwolenia. Przede wszystkim nie będzie trzeba występować o taki dokument, gdy zagraniczny pracownik jest obywatelem Szwajcarii lub państwa należącego do Unii Europejskiej lub Europejskiego Obszaru Gospodarczego. To jednak nie wszystkie sytuacje, w których uzyskanie zezwolenia na pracę nie jest konieczne. O taki dokument nie trzeba występować także m.in., gdy cudzoziemiec-pracownik:
- posiada zezwolenie na pobyt stały w RP;
- posiada zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego UE;
- korzysta z ochrony czasowej w RP;
- uzyska status uchodźcy nadany w Polsce;
- korzysta z ochrony uzupełniającej w RP;
- otrzyma zezwolenie na pobyt ze względów humanitarnych;
- posiada zgodę na pobyt tolerowany w RP;
- jest współmałżonkiem obywatela polskiego przebywającym w Polsce na podstawie zezwolenia na pobyt czasowy;
- przebywa w Polsce na podstawie zezwolenia na pobyt czasowy w celu połączenia z rodziną;
- jest studentem studiów dziennych.
Jak uzyskać zezwolenie na pracę dla cudzoziemca?
O zezwolenie na pracę zawsze występuje pracodawca, nie cudzoziemiec. Legalizacja pracy w Polsce jest wiec jego obowiązkiem, nie pracownika, który chce podjąć zatrudnienie. Sam cudzoziemiec nie może jednak podjąć pracy w sytuacji, gdy nie posiada zezwolenia na pracę – jest to wykroczenie, za które poniesie odpowiedzialność.
Żeby uzyskać zezwolenie na pracę, pracodawca musi złożyć wniosek do właściwego wojewody. Którego dokładnie – to zależy już od konkretnego rodzaju zezwolenia. I tak przykładowo, w przypadku zezwolenia A i B będzie to wojewoda właściwy dla miejsca siedziby firmy lub miejsca zamieszkania, a w przypadku zezwolenia typu C – wojewoda właściwy ze względu na siedzibę podmiotu, do którego cudzoziemiec jest delegowany. Przed złożeniem jakiegokolwiek wniosku, trzeba się więc upewnić, że pismo kierowane jest do odpowiedniego wojewody.
O legalizację pracy cudzoziemca można przy tym ubiegać się, składając wniosek w urzędzie, listownie lub elektronicznie. Niezależnie od wybranej formy, zawsze konieczne będzie wypełnienie wniosku, który można znaleźć na portalu praca.gov.pl.
Jak wystąpić o zezwolenie na pracę?
Do wniosku dołącza się też dokumenty, których zakres różni się w zależności od typu zezwolenia, a także od formy prowadzenia działalności przez pracodawcę. Zwykle będą to dokumenty potwierdzające tożsamość pracodawcy, kopia dowodu osobistego, dane cudzoziemca, a także odpis z KRS, umowa spółki czy akt notarialny o zawiązaniu spółki. Wniosek trzeba również opłacić, dlatego obowiązkowym załącznikiem będzie dowód wpłaty.
Jaka jest wysokość opłaty za wydanie zezwolenia na pracę?
Wysokość opłaty za zezwolenie na pracę różni się w zależności od rodzaju zezwolenia i wynosi:
- 50 zł – w przypadku pracy na okres nieprzekraczający 3 miesięcy;
- 100 zł – przy powierzeniu pracy na okres powyżej 3 miesięcy;
- 200 zł – przy delegowaniu cudzoziemca na terytorium RP w celu realizacji usługi eksportowej;
- 30 zł – w przypadku zezwolenia na pracę sezonową;
- 25 zł lub 50 zł – w przypadku przedłużenia zezwolenia na pracę.
Jak przebiega procedura uzyskania zezwolenia na pracę?
Po otrzymaniu wniosku wojewoda rozpatrzy go, ewentualnie wezwie do uzupełnienia braków. Cała procedura, przynajmniej teoretycznie, trwa do 30 dni, a w szczególnych przypadkach – 2 miesiące. Niestety, w praktyce terminy te bardzo często nie są dotrzymywane przez wojewodów. Co ważne, czas rozpatrzenia wniosku liczy się dopiero od momentu złożenia go w kompletnej i poprawnej formie.
Na podstawie przedstawionych dokumentów wojewoda wydaje decyzję o zezwoleniu na pracę, ewentualnie odmawia udzielenia zezwolenia. Taka decyzja wydawana jest przy tym w 3 egzemplarzach – 1 z nich zostaje w urzędzie, a pozostałe 2 otrzymuje pracodawca z obowiązkiem przekazania jednego z nich pracownikowi-cudzoziemcowi.
Jeśli wojewoda odmówi wydania zezwolenia, można się od niej odwołać do Ministra Rodziny i Polityki Społecznej za pośrednictwem wojewody, który wydał decyzję w ciągu 14 dni od jej otrzymania.
Po uzyskaniu zezwolenia pracodawca musi natomiast dopełnić jeszcze kilku prostych formalności, tak aby podjęcie pracy było w pełni zgodne ze wszystkimi przepisami. Będą one różne w zależności od typu zezwolenia, o które się ubiegał. Pracodawca zatrudniający cudzoziemca będzie mieć wobec niego te same obowiązki co wobec polskiego pracownika. Mowa tu przede wszystkim o zgłoszeniu do ZUS-u i odprowadzaniu składek, pobieraniu i wpłacaniu zaliczek na podatek dochodowy oraz przestrzeganiu przepisów Kodeksu Pracy.
Na jaki okres wydawane jest zezwolenie na pracę i czy możliwe jest przedłużenie zezwolenia?
Zezwolenie na pracę wydaje się na określony czas. W przypadku prac sezonowych będzie to maksymalnie 9 miesięcy w roku kalendarzowym. W pozostałych sytuacjach takie zezwolenie może być natomiast udzielone na maksymalnie 3 lata. Po upływie tego czasu pracownik będzie mógł pracować pod warunkiem uzyskania przedłużenia zezwolenia.
Warto też dodać, że legalizacja zatrudnienia w Polsce zwykle idzie w parze z legalizacją pobytu w kraju. W wielu przypadkach trzeba więc jednocześnie uregulować formalności związane z obiema tymi kwestiami. Oznacza to, że nie zawsze najlepszym rozwiązaniem będzie wystąpienie o zezwolenie na pracę. Czasami dobrą alternatywą okazuje się tzw. jednolite zezwolenie na pobyt czasowy i pracę, które pozwala zalegalizować obie te kwestie.
Które rozwiązanie będzie lepsze – to zależy już od konkretnego przypadku. Właśnie dlatego warto skorzystać z pomocy adwokata, który wskaże optymalne rozwiązanie, pomoże dopełnić formalności i zadbać o wszystkie inne istotne kwestie związane z zatrudnieniem i pobytem cudzoziemca w Polsce.
