Sprawy spadkoweCzy żona może dziedziczyć po rodzicach męża?
Czy żona może odziedziczyć majątek po rodzicach swojego męża? To pytanie może wzbudzać sporo nieporozumień. Wiele osób błędnie zakłada, że małżeństwo „automatycznie” daje żonie prawa do dziedziczenia po rodzicach męża. Prawda jest jednak bardziej skomplikowana. Z tego artykułu dowiesz się, w jakich sytuacjach żona rzeczywiście może otrzymać spadek po teściach, a kiedy prawo wyklucza ją z kręgu spadkobierców.
Jak działa dziedziczenie w Polsce? – podstawy, które musisz znać
Jedyna prawidłowa odpowiedź na pytanie, czy żona może dziedziczyć po rodzicach męża, brzmi „to zależy”.
W polskim prawie spadkowym istnieją dwa główne sposoby dziedziczenia: ustawowe i testamentowe. O ile dziedziczenie testamentowe zakłada dopuszczenie do kręgu spadkobierców konkretne osoby wskazane przez spadkodawcę, dziedziczenie ustawowe jest znacznie bardziej złożone i budzi najwięcej wątpliwości. A to z tego powodu, że zakłada stosowanie się do z góry ustalonych zasad wskazanych w Kodeksie cywilnym.
W przypadku dziedziczenia na podstawie testamentu sprawa jest prosta – jeśli teściowie wskazali swoją synową w testamencie, będzie mieć prawo do spadku.
Przejdźmy jednak do bardziej skomplikowanej kwestii, czyli dziedziczenia na podstawie ustawy (gdy testamentu nie ma lub okazał się nieważny). Zgodnie z art. 931 § 1 Kodeksu cywilnego, gdy ktoś umiera, jego majątek dziedziczą w pierwszej kolejności dzieci oraz małżonek. To kluczowa informacja dla Twojej sprawy. Jeśli natomiast dziecko spadkodawcy – np. syn – nie żyje w chwili śmierci swoich rodziców, jego część spadku przechodzi na jego dzieci, ale już nie na żonę (art. 931 § 2 k.c.).
Jeżeli natomiast zmarły nie miał dzieci ani wnuków, spadek przypada jego małżonkowi oraz rodzicom (art. 932 § 1 k.c.). Co to oznacza w praktyce? Spróbujmy odpowiedzieć na to pytanie na przykładzie konkretnej sytuacji dziedziczenia.
Żona nie dziedziczy z mocy prawa po rodzicach męża – tak wynika z przepisów
Żona jest dla zmarłych rodziców męża tylko powinowatą, a nie krewną, dlatego nie należy do grona spadkobierców ustawowych określonych w Kodeksie cywilnym Nawet jeśli przez lata pomagała teściom, dbała o ich dom czy wspierała ich finansowo, to zaangażowanie nie daje jej żadnych praw do spadku.
Prawo spadkowe jasno określa, kto dziedziczy majątek po zmarłym rodzicu – są to w pierwszej kolejności ich małżonek i dzieci, a następnie wnuki, rodzeństwo lub dalsi krewni.
Załóżmy więc, że matka męża zmarła kilka lat temu. Ojciec kilka lat później i nie zostawia po sobie testamentu. W takiej sytuacji zastosowanie znajdą zasady dziedziczenia ustawowego.
Wówczas spadek po zmarłym ojcu dziedziczy jego syn, a jeśli ma rodzeństwo – dziedziczy wraz ze swoimi braćmi i siostrami. Jeśli natomiast mąż nie chce lub nie może dziedziczyć (np. sam wcześniej zmarł), to jego udział w spadku będzie przypadał jego dzieciom. Tylko dzieciom – ale już nie dzieciom i żonie.
Czasem mówi się, że żona „pośrednio” dziedziczy po rodzicach męża – ale takie myślenie jest błędne. Może tak się wydawać, gdy mąż najpierw odziedziczy majątek po swoich rodzicach, a później – gdy sam umrze – jego żona będzie dziedziczyć po nim. Wtedy faktycznie majątek rodziców męża niejako trafi do niej. Z prawnego punktu widzenie nie będzie to już jednak spadek po teściach. Będzie to spadek po mężu, który wcześniej odziedziczył jakąś część majątku od swoich rodziców.
Wspólność majątkowa a spadek – jaki jest między nimi związek?
Teoretycznie możesz dojść do takiego wniosku: jeśli małżonkowie mają majątek wspólny, a mąż odziedziczy spadek po rodzicu, spadek ten będzie wspólny dla małżonków.
Prawda wygląda jednak inaczej. Wspólność majątkowa rzeczywiście obejmuje majątek nabyty przez małżonków w trakcie trwania małżeństwa. Istnieją jednak w tym zakresie pewne wyłączenia.
Zgodnie z art. 33 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, do majątku osobistego należą m.in. przedmioty nabyte przed zawarciem małżeństwa oraz te, które małżonek otrzymał w drodze spadku, darowizny lub zapisu. Oznacza to, że majątek wspólny nie obejmuje majątku odziedziczonego przez jednego z małżonków po rodzicach.
A przynajmniej nie obejmuje takiego spadku co do zasady, bo spadkodawca lub darczyńca może postanowić inaczej. Wola osoby przekazującej majątek może wynikać wprost z treści testamentu lub z jego interpretacji, której dokonuje sąd. Wyjątkiem będą też odziedziczone przedmioty codziennego użytku, takie jak m.in. pralka czy lodówka. Ten temat szczegółowo wyjaśniamy w artykule dotyczącym dziedziczenia i majątku wspólnego małżonków.
Czy żona może otrzymać spadek po teściach inaczej niż przez ustawę?
Jeśli rodzice chcą, by synowa otrzymała część ich majątku, mają w tym zakresie kilka możliwości.
Pierwszą z nich będzie spisanie testamentu i powołanie w nim synowej jako jednej z uprawnionych do dziedziczenia. Poprzez testament mają też prawo przekazać jej konkretny składnik majątku w formie tzw. zapisów (zwykłych lub windykacyjnych).
Kolejna możliwość to rozporządzenie majątkiem jeszcze za życia – w formie darowizny. Jeśli teściowie potrzebują stałej opieki i wsparcia, mogą także zawrzeć z synową umowę dożywocia. W ten sposób w zamian będzie mogła stać się właścicielką ich nieruchomości, zobowiązując się jednocześnie do zapewnienia wsparcia teściom i umożliwienia im mieszkania w nieruchomości aż do ich śmierci.
Warto też prowadzić otwarte rozmowy rodzinne o tym, jak wygląda sytuacja, by uniknąć nieporozumień i rozczarowań i aby w porę podjąć odpowiednie kroki prawne.
Kiedy warto skonsultować się z adwokatem?
Sprawy spadkowe bywają skomplikowane, a każda sytuacja rodzinna jest inna. Jeśli masz wątpliwości dotyczące dziedziczenia po rodzicach męża lub chcesz zabezpieczyć interesy rodziny na przyszłość, warto skonsultować się z adwokatem specjalizującym się w prawie spadkowym.
Doświadczony adwokat pomoże zrozumieć prawa wszystkich stron, przeanalizuje konkretną sytuację rodzinną i podpowie najlepsze rozwiązania prawne dostosowane do Twoich potrzeb.
