Sprawy rodzinnePozew o rozwód – wszystko, co musisz o nim wiedzieć

Złożenie pozwu rozwodowego jest pierwszym, a jednocześnie najważniejszym krokiem na drodze do zakończenia Twojego małżeństwa. To właśnie na etapie sporządzania takiego pisma musisz zatroszczyć się o zgłoszenie wszystkich istotnych wniosków i zabezpieczenie swoich interesów. Rozstrzygnięcie sądu będzie mieć bowiem wpływ na całą Twoją przyszłość, a często także na przyszłość Twoich dzieci. O czym więc musisz pamiętać, przygotowując pozew o rozwód? 

Kiedy sąd orzeknie rozwód?

Żeby doszło do rozwodu, po pierwsze któreś z małżonków musi uruchomić całe postępowanie, a po drugie – muszą zaistnieć tzw. przesłanki orzeczenia rozwodu. Jeśli chodzi o tę pierwszą kwestię, nie ma innej drogi niż złożenie pozwu rozwodowego do właściwego sądu okręgowego. W polskim prawie nie istnieje bowiem rozwód na wspólny wniosek rozwodowy – inaczej niż w przypadku separacji.

Oznacza to, że jedno z was będzie musiało przygotować pozew rozwodowy i występować w roli powoda, a drugie – w roli pozwanego. I to nawet jeśli wspólnie zgadzacie się, że rozwód w waszym przypadku jest konieczny i nawet gdy chcecie rozstać się polubownie.

Samo złożenie pozwu to jednak nie wszystko – sąd musi jeszcze uznać, że rozwód jest w waszym przypadku uzasadniony, a więc, że nastąpił między wami trwały i zupełny rozkład pożycia małżeńskiego. W praktyce sprowadza się to do wykazania, że nie łączą was już więzi gospodarcze, fizyczne ani psychiczne oraz że nie ma perspektyw na naprawę tej sytuacji.

Co powinien zawierać pozew rozwodowy?

Jeśli więc decyzja o rozwodzie została podjęta i to Ty zamierzasz wnieść do sądu pozew rozwodowy, musisz przygotować pismo spełniające wszystkie wymogi określone przez przepisy. Twoim zadaniem będzie zadbanie o to, by znalazły się tam takie elementy jak:

• data złożenia pozwu;
• oznaczenie sądu okręgowego, który będzie orzekał w waszej sprawie;
• dane osoby składającej pozew;
• dane pozwanego (Twojego małżonka);
• tytuł (pozew o rozwód bez orzekania o winie/ pozew o rozwód z orzekaniem o winie);
• żądania pozwu;
• uzasadnienie;
• wymienienie świadków i dowodów;
• podpis Twój albo reprezentującego Cię prawnika.

Musisz złożyć 2 egzemplarze pozwu rozwodowego wraz z załącznikami – dla sądu i drugiego małżonka. Konieczne będzie też wniesienie opłaty sądowej. Dopiero po spełnieniu tych wymogów pozew rozwodowy zostanie rozpatrzony przez sąd. W przeciwnym wypadku otrzymasz wezwanie do usunięcia braków.

Jak napisać pozew rozwodowy?

Pozew rozwodowy składa się z 2 zasadniczych części. W pierwszej z nich przedstawiasz żądania pozwu i dowody na poparcie tych żądań. Najbardziej rozbudowaną częścią zdecydowanie jest natomiast część druga, czyli uzasadnienie. To w nim wskazujesz po pierwsze, że między Tobą a żoną lub mężem nastąpił trwały i zupełny rozkład pożycia małżeńskiego (a więc, że sąd może orzec rozwód) oraz uzasadnisz inne swoje żądania, które znalazły się w piśmie.

W internecie znajdziesz wiele wzorów pozwu rozwodowego i wiele poradników na temat tego, jak samodzielnie napisać pozew rozwodowy. Warto jednak zaznaczyć, że działanie na własną rękę nie jest najlepszą strategią. Wyrok rozwodowy ma wpływ nie tylko na rozwiązanie Twojego małżeństwa, ale na wiele aspektów Twojej przyszłości, o czym zresztą dowiesz się z kolejnych akapitów.

Działając bez profesjonalnej pomocy i licząc na to, że samodzielnie prawidłowo zinterpretujesz przepisy, przedstawisz dostateczne argumenty i o niczym nie zapomnisz, wiele ryzykujesz. Żaden, nawet najlepszy artykuł, nie zastąpi Ci pomocy doświadczonego adwokata. Tym bardziej, że każda sprawa rozwodowa jest inna, a uniwersalne, internetowe poradniki nie są w stanie uwzględnić wszystkich zmiennych, które mogą mieć zastosowanie akurat w Twoim przypadku.

O czym sąd orzeka przy rozwodzie?

Wiesz już, że sąd rozstrzyga w trakcie rozwodu znacznie więcej kwestii niż tylko sam fakt rozwiązania waszego małżeństwa. Te kwestie to przede wszystkim:

• władza rodzicielska;
• kontakty z dziećmi;
• alimenty na dziecko;
• wina za rozpad małżeństwa;
• alimenty na małżonka;
• podział majątku;
• korzystanie ze wspólnego mieszkania.

Oczywiście nie wszystkie one wystąpią w każdym przypadku. W sytuacji, w której nie macie wspólnych małoletnich dzieci, kwestii do rozstrzygnięcia będzie znacznie mniej. Z kolei podział majątku w ramach sprawy rozwodowej sąd przeprowadzi tylko, gdy nie spowoduje to nadmiernego wydłużenia postępowania. Jeśli chcecie, by sprawa przebiegła szybciej, możecie też wspólnie wnioskować o odstąpienie o orzekania o winie.

Rozwód z orzekaniem o winie małżonka czy za porozumieniem stron?

Sąd co do zasady będzie orzekał o winie za rozpad małżeństwa, ale tak naprawdę opcje są 2. Możesz wnioskować o:

• rozwód z orzeczeniem o winie;
• odstąpienie od orzeczenia o winie.

Drugi wariant możliwy jest jednak tylko na wasz zgodny wniosek. Oznacza to, że jeśli nie chcesz orzekać o winie, ale Twój małżonek ma na ten temat odmienne zdanie, sąd musi rozstrzygnąć, kto odpowiada za rozpad małżeństwa.

Rozwód za porozumieniem stron (bez orzekania o winie)

Rozwód bez orzekania o winie oznacza znacznie krótsze postępowanie i zwykle także rozstanie się w mniej konfliktowy sposób. W tym przypadku nie próbujecie bowiem udowodnić sobie nawzajem, kto odpowiada za koniec waszego małżeństwa. Znacznie zmniejsza się więc liczba dowodów, a co za tym idzie – także liczba wizyt w sądzie i czas, który upłynie od uruchomienia postępowania do wydania wyroku rozwodowego. Nie ma też przysłowiowego „wywlekania brudów” na sali sądowej. Czasami postępowanie dowodowe może ograniczyć się tylko do przesłuchania Ciebie i Twojego małżonka.

Jeśli więc zależy wam na szybkim zakończeniu sprawy, ograniczeniu stresu i nieeskalowaniu konfliktu, może być to dobre rozwiązanie. Musicie jednak mieć świadomość, że rozwód bez orzekania o winie wpływa na zasady przyznania ewentualnych alimentów na byłego małżonka. Znajdujesz się wówczas dokładnie w tej samej sytuacji, co gdyby sąd orzekał o winie i uznał, że oboje odpowiadacie za rozpad waszego małżeństwa. Zasady otrzymywania alimentów są wtedy znacznie mniej korzystne, niż gdyby sąd orzekł wyłączną winę drugiej strony.

Rozwód z orzeczeniem o winie stron

Rozwód z orzekaniem o winie oznacza więcej dowodów, więcej nerwów, więcej czekania na wyrok rozwodowy, ale i kilka korzyści. Przede wszystkim dla niektórych małżonków ważny jest sam fakt, by mieć „na papierze”, że to druga strona odpowiada za rozpad małżeństwa. Kolejną istotną kwestią są alimenty. Sąd może bowiem wydać 3 różne rozstrzygnięcia, które będą zasadniczo wpływać na to, czy i na jakich zasadach masz prawo do alimentów od byłego małżonka.

1. Gdy żadne z was nie ponosi winy za rozpad małżeństwa – możesz domagać się alimentów tylko w razie popadnięcia w niedostatek (gdy nie jesteś w stanie samodzielnie zaspokajać swoich usprawiedliwionych potrzeb) i tylko maksymalnie przez 5 lat od orzeczenia rozwodu. 
2. Gdy wina leży po obu stronach (lub wzięliście rozwód za porozumieniem stron) – prawo do alimentów będziesz mieć znów tylko w razie popadnięcia w niedostatek, ale już bez 5-letniego ograniczenia. 
3. Gdy wyłącznie druga strona odpowiada za rozpad małżeństwa – alimenty przysługują Ci z uwagi na sam fakt pogorszenia się Twojego standardu życia po rozwodzie. Nie musisz więc wcale znajdować się w trudnej sytuacji materialnej. Wystarczy, że jest gorsza niż w trakcie trwania waszego małżeństwa. Oznacza to, że jeśli istnieje duża szansa na wykazanie wyłącznej winy drugiej strony, warto zdecydować się na takie rozwiązanie.

Pamiętaj też, że jeśli ponownie weźmiesz ślub, obowiązek alimentacyjny byłego małżonka względem Ciebie wygaśnie.

Czy można wziąć rozwód bez adwokata?

Jeśli czytasz ten artykuł, to prawdopodobnie dopiero przygotowujesz się do złożenia pozwu. Być może też zadajesz sobie to samo pytanie, co wiele osób w podobnej sytuacji – czy ponoszenie kosztów związanych z pomocą adwokata w ogóle jest konieczne? A może poradzisz sobie bez niego?

Nie ma obowiązku korzystania z pomocy prawnika podczas sprawy rozwodowej. Nie brak zresztą osób, które postanawiają działać na własną rękę. Opracowują pozew samodzielnie, samodzielnie też uczestniczą w rozprawach i wyszukują wszystkie potrzebne informacje w internecie lub na forach związanych z tematyką prawną.

Nie bez powodu jednak adwokat jest osobą, która ma za sobą 5 lat studiów i 3 lata aplikacji połączonej z praktykami w sądzie i pracą w kancelarii. Nawet dokładny research nie zstąpi Ci tylu lat zdobywania wiedzy i doświadczenia.

Możesz więc wziąć rozwód bez pomocy adwokata. Wtedy to jednak Ty musisz pilnować wszystkich terminów, formalności i liczyć się z ryzykiem, że jakiekolwiek niedopatrzenie z Twojej strony będzie rzutować na całą Twoją przyszłość. Warto pamiętać, że podczas rozprawy sędzia musi pozostać bezstronny i nie będzie udzielał Ci porad prawnych ani wskazywał, co jeszcze możesz zrobić, jeśli cokolwiek przeoczysz.

Jak widzisz, jest więc całkiem dużo kwestii, o które musisz się zatroszczyć. Ostatecznie jednak to do Ciebie należy decyzja, co jest dla Ciebie ważniejsze – zmniejszenie kosztów czy pomoc profesjonalisty.

Pozew o rozwód – i co dalej?

Pozew rozwodowy to dopiero pierwszy krok do rozwiązania waszego małżeństwa. Co dokładnie dzieje się potem – to temat na osobny artykuł. W największym skrócie można jednak powiedzieć, że po rozpatrzeniu pozwu i uznaniu, że spełnia on wszystkie wymogi formalne, sąd dostarczy odpis pozwu drugiemu małżonkowi, który będzie mógł złożyć odpowiedź na pozew. Zostanie także wyznaczony termin rozprawy.

W zależności od liczby dowodów, kwestii, które sąd ma rozstrzygnąć oraz od tego, na ile jesteście skłonni do porozumienia, liczba rozpraw będzie różna, a całe postępowanie rozwodowe może trwać od kilku miesięcy do nawet kilku lat. Po wydaniu wyroku będziecie mieć jeszcze możliwość wniesienia apelacji i wtedy postępowanie może toczyć się przed sądem drugiej instancji. Dopiero po uprawomocnieniu się wyroku sądu okręgowego lub ewentualnie sądu odwoławczego, wasze małżeństwo zostanie zakończone.

Zwykle pozostanie wam wtedy jeszcze kilka kwestii do uporządkowania – przede wszystkim przeprowadzenie postępowania o podział majątku wspólnego, jeśli byliście we wspólności majątkowej. Poza tym jeśli w trakcie trwania małżeństwa któreś z was spisało testament, to warto pamiętać, że rozwód w żaden sposób nie wpłynie na zasady dziedziczenia na podstawie ostatniej woli. Konieczna będzie więc zmiana testamentu tak, by spadek nie przypadł byłemu mężowi lub żonie.

Najczęściej zadawane pytania dotyczące rozwodu:

Ile czeka się na rozwód?

Trudno tu o jednoznaczną odpowiedź. Wiele zależy choćby od tego, czy macie wspólne, małoletnie dzieci, czy jesteście zgodni co do podziału majątku i czy chcecie orzekać o winie. W największym uproszczeniu można powiedzieć, że im więcej punktów spornych, tym dłuższe będzie całe postępowanie. Zdarza się, że sąd orzeka rozwód na pierwszej rozprawie, ale z drugiej strony bywają też przypadki, w których sprawa rozwodowa ciągnie się latami.

Gdzie wnieść pozew o rozwód?

Pozew należy złożyć do sądu okręgowego, w którego okręgu małżonkowie mieli wspólne miejsce zamieszkania, o ile choć jedno z was dalej tam mieszka. Jeśli nie – sądem właściwym będzie sąd miejsca zamieszkania pozwanego, a gdy i to nie jest możliwe – sąd okręgowy miejsca zamieszkania powoda.