Sprawy karneOszustwo na wnuczka  – jakie konsekwencje karne grożą sprawcy?

 

Oszustwo „na wnuczka” to jedno z najczęstszych przestępstw, których ofiarami padają osoby starsze. Sprawcy wykorzystują zaufanie i troskę seniorów o bliskich, aby wyłudzić od nich pieniądze niejednokrotnie stanowiące oszczędności ich życia. W tym artykule wyjaśnimy, na czym dokładnie polega ta metoda wyłudzenia, jakie konsekwencje prawne grożą sprawcom takiego przestępstwa oraz jakie kroki może podjąć osoba oskarżona o oszustwo metodą „na wnuczka”.

Na czym polega przestępstwo metodą „na wnuczka”?

Nazwa „oszustwo na wnuczka” nie jest przypadkowa, bo ofiarą tej metody wyłudzenia pieniędzy najczęściej padają osoby starsze. Scenariusz zwykle jest podobny – dzwoni telefon, a rozmówca po drugiej stronie słuchawki przedstawia się jako członek rodziny, który właśnie znalazł się w trudnej i jednocześnie pilnej sytuacji finansowej.

Dzięki sprytnemu uzyskaniu ważnych informacji o rzekomej bliskiej osobie i wpleceniu ich w rozmowę oszuści są w stanie zwiększyć swoją wiarygodność. Tym samym ofiara przestępstwa jest bardziej skłonna zaufać swojemu rozmówcy i udzielić mu „pożyczki”.

Wyłudzone w ten sposób kwoty zwykle opiewają na kilka tysięcy złotych. Bywają jednak i takie przypadki, w których uzyskana suma jest wielokrotnie większa. Na przykład we wrześniu 2024 roku media obiegła informacja o seniorce, która w wyniku oszustwa na wnuczka straciła aż 700 tysięcy złotych.

Jaka odpowiedzialność karna grozi za oszustwo na wnuczka? Art. 286 k.k.

Metoda na wnuczka to nic innego jak jedna z form oszustwa, potocznie nazywanego też wyłudzeniem. A odpowiedzialność karną za to przestępstwo reguluje art. 286 Kodeksu karnego. Przepis ten wskazuje, jakie warunki muszą być spełnione, żeby można było mówić o oszustwie:

1. Takie przestępstwo musi być dokonane w celu osiągnięcia korzyści majątkowej.
2. Przestępca musi doprowadzić inną osobę do niekorzystnego rozporządzenia własnym lub cudzym mieniem.
3. Musi to zrobić za pomocą wprowadzenia w błąd albo wyzyskania błędu lub niezdolności do pojmowania przedsiębranego działania.

Jak widzisz, oszustwo na wnuczka spełnia wszystkie te kryteria. Nie ma wątpliwości, że osoba podszywająca się pod członka rodziny, robi to właśnie po to, by wyłudzić pieniądze (osiągnąć korzyść majątkową). Wykorzystuje do tego błędne przekonanie ofiary przestępstwa, że rozmawia ona z kimś jej bliskim. W ten sposób ofiara niekorzystnie rozporządza swoimi pieniędzmi, ponieważ przekazuje je oszustowi.

Pozostaje więc już tylko pytanie o grożącą odpowiedzialność karną. Za metodę na wnuczka Kodeks karny przewiduje karę pozbawienia wolności od 6 miesięcy do 8 lat. Dodatkowo sąd może wymierzyć też karę grzywny. Ma do tego prawo w sytuacjach, w których przestępstwo zostało dokonane w celu osiągniecia korzyści majątkowej lub doprowadziło do jej osiągnięcia. A w przypadku oszustwa na wnuczka ten warunek zdecydowanie jest spełniony.

Oszustwo na wnuczka dotyczące mienia znacznej wartości i surowsza odpowiedzialność karna

Wiesz już, że oszustwo na wnuczka może dotyczyć również wyłudzenia bardzo dużych kwot. Tak jak było chociażby w przypadku wspomnianej już sprawy z września 2024. Wtedy sprawca musi już liczyć się z surowszą odpowiedzialnością karną związaną z pojęciem „mienia znacznej wartości”.

Mieniem znacznej wartości jest mienie powyżej 200.000 złotych. A zgodnie z art. 294. gdy przestępstwo dotyczy mienia znacznej wartości, zagrożone jest karą od 1 roku do 10 lat pozbawienia wolności.

Jak widzisz, już sama wysokość wyłudzonej kwoty ma więc duże znaczenie dla grożącej odpowiedzialności karnej.

Oszustwo na wnuczka i surowsza odpowiedzialność karna z uwagi na działanie w zorganizowanej grupie przestępczej

Przestępstwa na wnuczka często są dokonywane przy udziale innych osób, a nawet w ramach działania zorganizowanej grupy przestępczej. W tym ostatnim przypadku dodatkowo może pojawić się więc zarzut z art. 258 k.k., czyli udział w zorganizowanej grupie przestępczej. W efekcie wymiar kary grożącej za popełnienia takiego oszustwa będzie mógł zostać podwyższony od dolnej granicy kary zwiększonej o połowę do górnej granicy ustawowego zagrożenia zwiększonego o połowę. Krótko mówiąc, w takim przypadku grożąca Ci kara może wynosić od 9 miesięcy aż do 12 lat pozbawienia wolności.

W tego typu sprawach prokurator często wnioskuje o zastosowanie tymczasowego aresztowania z uwagi na grożącą wysoką karę i ryzyko mataczenia. Adwokat jako Twój obrońca może więc również dołożyć starań, by taki areszt nie został wobec Ciebie zastosowany.

Co jednak jeszcze ważniejsze, materiał dowodowy w chwili zatrzymania pierwszej osoby często ma charakter poszlakowy. Dopiero wyjaśnienia podejrzanego dostarczają ważnych dowodów. Właśnie dlatego tak ważne jest, by podejrzany zdecydował, czy składa wyjaśnienia, czy też odmawia ich składania.

To zawsze trudna decyzja, którą warto skonsultować z obrońcą. Podejrzani składając wyjaśnienia, bardzo często dostarczają sami na siebie dowody, których wcześniej Policja czy prokurator nie posiadali. Nie robią tego świadomie. Często nawet nie zdają sobie z tego sprawy i nie dostrzegają wagi tego, co mówią. Właśnie dlatego, jeśli już zapadnie decyzja, że podejrzany takie wyjaśnienia złoży, ważne, by przy ich składaniu był obecny obrońca.

Jak adwokat od spraw karnych może pomóc w sprawie dotyczącej oszustwa na wnuczka?

Jeśli jesteś osobą podejrzaną lub oskarżoną o wyłudzenie pieniędzy metodą na wnuczka, najlepiej jak najszybciej skontaktuj się z adwokatem specjalizującym się w sprawach karnych. I wcale nie chodzi tu wyłącznie o przypadki dotyczące mienia znacznej wartości.

Z naszego doświadczenia wynika, że im szybciej skorzystasz z profesjonalnej pomocy, tym większa jest szansa, że sprawa zakończy się dla Ciebie korzystnie. Dlaczego tak się dzieje, tłumaczyliśmy m.in. w osobnym artykule dotyczącym tego, jak wygląda pomoc obrońcy w sprawie karnej.

W największym skrócie można powiedzieć, że w takich postępowaniach bardzo ważne jest opracowanie spójnej strategii i konsekwentne jej realizowanie. Musisz także zadbać o składanie odpowiednich wniosków dowodowych i pilnowanie, aby Twoje prawa były przestrzegane.

Na własną rękę prawdopodobnie nie jesteś jednak w stanie ustalić takiej strategii i ocenić, jakie wnioski dowodowe warto zgłosić. Tu właśnie przyda się pomoc adwokata od spraw karnych. Ma ona tym większe znaczenie, że widełki przewidzianej kary pozbawienia wolności są bardzo szerokie – maksymalna kara pozbawienia wolności jest aż szesnastokrotnie większa od kary najłagodniejszej przewidzianej przez art. 286 k.k..

Poza tym istnieją jeszcze dodatkowe przepisy, na które możesz się powołać, by wynik sprawy był dla Ciebie jak najbardziej korzystny. Ale tutaj tym bardziej pomoc adwokata może okazać się niezbędna, bo wiele będzie zależeć od przedstawionej przez Ciebie argumentacji.

Jak bronić się w razie zarzutów o oszustwo?

Jeśli jesteś osobą oskarżoną o wyłudzenie pieniędzy metodą na wnuczka, masz kilka możliwości. Na pewno jednak dobrą taktyką nie będzie powoływanie się na fakt, że ofiara takiego oszustwa była łatwowierna. Znaczenia nie będzie mieć też to, że mogła łatwo sprawdzić, czy mówisz prawdę i czy jesteś członkiem jej rodziny.

Sądy już wielokrotnie wypowiadały się w tej kwestii. Są zgodne co do tego, że bezkrytyczność i łatwowierność pokrzywdzonego nie sprawia, że Twoja wina jest mniejsza. Istnieje natomiast kilka innych skutecznych metod, po które możesz sięgnąć.

Złagodzenie kary z uwagi na mienie mniejszej wagi

Z poprzednich akapitów wiesz już, że surowsza odpowiedzialność karna dotyczy mienia znacznej wagi. Drugim ważnym pojęciem jest jednak „przypadek mniejszej wagi”. Przepisy zakładają, że gdy sąd uzna, że ma do czynienia z „przypadkiem mniejszej wagi”, grożąca kara będzie łagodniejsza. Sprawca podlega wtedy grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do 2 lat. Co więcej, sąd może nawet odstąpić od wymierzenia kary, ograniczając się jedynie do orzeczenia obowiązku naprawienia szkody.

Jak widzisz, powołanie się na przypadek mniejszej wagi może mieć duże znaczenie dla odpowiedzialności karnej. Trudność polega na tym, że to pojęcie nie ma precyzyjnej definicji. Wiele zależy więc od tego, jakie argumenty przedstawisz sądowi i czy zdołasz go przekonać, że rzeczywiście zasługujesz na łagodniejsze potraktowanie.

Pewną wskazówką może być tu wyrok Sądu Najwyższego, który stwierdził, że o tym, czy dany wypadek rzeczywiście jest wypadkiem mniejszej wagi, decyduje ocena jego społecznej szkodliwości. Takiej oceny dokonuje się z kolei na podstawie okoliczności sprawy. Sam fakt, że przestępstwo dotyczyło niewielkiej kwoty nie przesądza jednak automatycznie, że sąd uzna Twoją sytuację za wypadek mniejszej wagi.

Nadzwyczajne złagodzenie kary z uwagi na inne przepisy k.k.

W Kodeksie karnym znajduje się również przepis (art. 295), zgodnie z którym jeśli dobrowolnie naprawisz szkodę w całości, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet odstąpić od jej wymierzenia.

Twoja taktyka może więc polegać na wykazaniu, że taki warunek został spełniony. Wtedy istnieje szansa, że sąd w ogóle nie skaże Cię na karę pozbawienia wolności. Oczywiście wiele zależy tu od przedstawionych przez Ciebie argumentów. Tym samym po raz kolejny znaczenie może mieć pomoc adwokata.

Do nadzwyczajnego złagodzenia kary odnosi się także art. 60 k.k. Zgodnie z nim sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary w szczególnie uzasadnionych wypadkach, kiedy nawet najniższa kara przewidziana za przestępstwo byłaby niewspółmiernie surowa.

I tutaj wszystko zależy od przedstawionych od Ciebie argumentów oraz zdolności do przekonania sądu, że taki „szczególnie uzasadniony wypadek” miał miejsce właśnie w Twojej sytuacji.

Warunkowe zawieszenie wykonania kary

Jeśli wyrok za oszustwo na wnuczka zapadnie, a sąd wymierzy karę pozbawienia wolności, może jeszcze ona zostać warunkowo zawieszona. Stanie się tak w sytuacji, gdy taka orzeczona kara nie przekracza 1 roku pozbawienia wolności. Z możliwości warunkowego zawieszenia wykonania kary mogą jednak skorzystać wyłącznie osoby, które w momencie popełnienia oszustwa na wnuczka nie były skazane na karę pozbawienia wolności za inne przestępstwo.

W tym przypadku strategia procesowa składa się więc z dwóch etapów:

1. Na podstawie zebranych argumentów i dowodów musisz przekonać sąd, by wymierzył karę maksymalnie 1 roku pozbawienia wolności;
2. Twoim zadaniem jest również przekonanie sądu, że z uwagi na Twoja postawę i okoliczności sprawy zawieszenie kary pozwoli osiągnąć przewidziane cele, w tym zapobiec popełnieniu kolejnego przestępstwa.

Jak widzisz, realizacja którejkolwiek z tych taktyk na własną rękę może okazać się dużym wyzwaniem. Szczególnie gdy nie znasz wszystkich przepisów i procedur obowiązujących podczas procesu. To kolejny powód, by skorzystać z pomocy doświadczonej kancelarii adwokackiej, która wyręczy Cię w tym zadaniu.