Sprawy cudzoziemcówObywatelstwo polskie dla małoletniego – kiedy dziecko otrzymuje polskie obywatelstwo?

Czy dziecko urodzone w Polsce automatycznie staje się obywatelem polskim? A czy osoba urodzona za granicą może odziedziczyć polskie obywatelstwo po rodzicach? To kilka z wielu pojawiających się wątpliwości. Kiedy obywatelstwo polskie dla małoletniego nadawane jest automatycznie? Kiedy musisz skorzystać z innej procedury i złożyć wniosek? I jaki z dostępnych trybów będzie najlepszy? W tym artykule znajdziesz wszystkie potrzebne odpowiedzi.

Czy dziecko otrzymuje polskie obywatelstwo przez urodzenie na terytorium RP?

Polska nie stosuje zasady automatycznego nadawania obywatelstwa na podstawie miejsca urodzenia. To oznacza, że sam fakt przyjścia na świat na terytorium Polski jeszcze nie czyni nikogo obywatelem RP.

W naszym kraju obowiązuje inna zasada – „prawa krwi” (ius sanguinis). Zgodnie z nią dziecko otrzymuje polskie obywatelstwo automatycznie, jeśli co najmniej jeden z rodziców jest obywatelem Polski w momencie narodzin tego dziecka.

Oznacza to, że dziecko urodzone w Polsce, ale mające rodziców cudzoziemców nie nabywa polskiego obywatelstwa z samego faktu urodzenia na terytorium RP. Wyjątkiem jest sytuacja, w której co najmniej jeden z rodziców-cudzoziemców ma przyznane polskie obywatelstwo.

Czy dziecko urodzone za granicą może mieć polskie obywatelstwo?

Obowiązywanie w Polsce „prawa krwi” oznacza, że dla otrzymania polskiego obywatelstwa nie ma znaczenia, czy dziecko urodziło się w Polsce, czy poza jej granicami. Narodziny poza granicami kraju może natomiast wiązać się z dodatkowymi formalnościami dla rodziców lub opiekunów prawnych.

Jeśli dziecko zostało zarejestrowane w zagranicznym urzędzie, polski akt urodzenia zostanie wydany dopiero po dokonaniu tzw. transkrypcji zagranicznego dokumentu stanu cywilnego.

W tym zakresie istnieją 2 możliwości:

1. Samodzielne złożenie wniosku o transkrypcję w urzędzie stanu cywilnego w Polsce.
2. Złożenie wniosku o transkrypcję do konsula, który następnie prześle wniosek do kierownika urzędu stanu cywilnego.

Transkrypcja nie będzie natomiast potrzebna, jeśli wniosek o rejestrację urodzenia dziecka został złożony do konsulta. W takiej sytuacji konsul sporządza protokół rejestracji urodzenia, który następnie podpisuje on oraz osoba składająca wniosek. Następnie konsul przekazuje protokół rejestracji urodzenia wybranemu przez wnioskodawcę urzędowi stanu cywilnego i na tej podstawie sporządzony zostaje akt urodzenia dziecka.

Niezgłoszenie narodzin w konsulacie nie oznacza utraty polskiego obywatelstwa – dziecko nadal jest obywatelem polskim, ale brak polskiego aktu urodzenia może utrudniać korzystanie z praw obywatelskich.

Ile obywatelstw może mieć dziecko?

Polska należy do krajów dopuszczających możliwość posiadania kilku obywatelstw – nie tylko obywatelstwa podwójnego, ale nawet obywatelstw w większej liczbie. Oznacza to, że dziecko może posiadać obywatelstwo polskie i jednocześnie także obywatelstwa innych krajów, jeśli prawo tych krajów na to pozwala.

Uzyskanie kilku obywatelstw jest możliwe np. jeśli:

• Co najmniej jedno z rodziców jest obywatelem Polski, a dziecko urodzi się w kraju, w którym obowiązuje tzw. „prawo ziemi” (ius soli), takim jak choćby Kanada – pod warunkiem, że ten drugi kraj też uznaje możliwość podwójnego obywatelstwa.
• Jedno z rodziców jest obywatelem Polski, a drugie z rodziców jest obywatelem innego państwa, w którym również obowiązuje prawo krwi i które także uznaje podwójne obywatelstwo.

Należy pamiętać, że kwestie nabywania i posiadania obywatelstw innych państw podlegają przepisom prawnym tych państw i znajdują się poza zakresem kompetencji polskich kancelarii prawnych. W sprawach dotyczących obywatelstw obcych konieczne jest samodzielne zapoznanie się z odpowiednimi regulacjami lub skorzystanie z pomocy prawnika specjalizującego się w prawie danego kraju.

Posiadanie obywatelstwa polskiego i jednocześnie obywatelstw jednego lub kilku innych państw dla małoletniego nie sprawia, że jego sytuacja jakkolwiek różni się od sytuacji małoletniego posiadającego jedynie obywatelstwo polskie. Na terytorium RP małoletni z podwójnym obywatelstwem będzie bowiem traktowany wyłącznie jako obywatel polski.

Kto może złożyć wniosek o obywatelstwo dla dziecka?

Jeśli dziecko nie nabyło „automatycznie” (czyli zgodnie z językiem formalnym i zwrotem, którym posługuje się ustawa „nabycie z mocy prawa”)  polskiego obywatelstwa przez urodzenie, konieczne okaże się złożenie wniosku. O uzyskanie obywatelstwa polskiego dla małoletniego wnioskują rodzice dziecka lub jego opiekunowie prawni. Taki wniosek składa się w urzędzie wojewódzkim w razie pobytu w Polsce, a w przypadku pobytu zagranicą – w konsulacie.

Istnieją przy tym dodatkowe wymogi. Jeśli o nadanie dziecku obywatelstwa występuje tylko jeden rodzic, drugi musi wyrazić na to zgodę. Natomiast jeśli małoletni ma co najmniej 16 lat, konieczna jest również jego zgoda na nadanie obywatelstwa polskiego.  

Jakie są rodzaje postępowań o obywatelstwo polskie dla dziecka?

Polskie obywatelstwo małoletni może uzyskać na 3 sposoby.

Nabycie obywatelstwa przez urodzenie, tj. z mocy prawa

Prawo krwi stanowi, że jeśli jeden z rodziców jest Polakiem w chwili urodzenia dziecka, to dziecko to nabywa obywatelstwo z mocy prawa („automatycznie”, przez sam fakt urodzenia). Trzeba jednak pamiętać o ważnej kwestii: w przypadku gdy jedynym obywatelem polskim jest ojciec dziecka, a rodzice nie byli małżeństwem, trzeba jeszcze potwierdzić ojcostwo przed ukończeniem przez dziecko 1. roku życia, by do nabycia obywatelstwa przez małoletniego mogło dojść automatycznie.

Nadanie obywatelstwa przez Prezydenta RP

Ten tryb znajduje zastosowanie, gdy małoletni nie spełnia warunków nabycia obywatelstwa przez urodzenie (czyli żadne z rodziców w chwili urodzenia nie posiadało obywatelstwa polskiego). Decyzja Prezydenta RP ma przy tym charakter uznaniowy i nie wymaga żadnego uzasadnienia. Oznacza to, że Prezydent może:

• nadać obywatelstwo polskie małoletniemu, biorąc pod uwagę szczególne okoliczności sprawy, w tym nawet nadać obywatelstwo dziecku, które nie przebywa długo w Polsce,
• odmówić nadania obywatelstwa dziecku nawet, jeśli np. urodziło się ono w Polsce i mieszka w niej od wielu lat.

Uzyskanie obywatelstwa polskiego na podstawie decyzji wojewody

To również tryb przeznaczony dla tych małoletnich, którzy nie nabywają obywatelstwa automatycznie. Inaczej niż w przypadku nadania obywatelstwa przez Prezydenta RP, konieczne jest natomiast spełnienie określonych warunków przewidzianych przez przepisy – np. przebywanie w Polsce przez określony czas na podstawie zezwolenia na pobyt w Polsce.

Możliwe są 2 scenariusze:

• Jeśli rodzic lub opiekun prawny składa wniosek o uznanie za obywatela polskiego dla siebie i spełnia ustawowe przesłanki (np. posiada zezwolenie na pobyt stały lub rezydenta długoterminowego UE), może objąć tym wnioskiem również swoje małoletnie dziecko. W takim przypadku dziecko nie musi samodzielnie spełniać żadnych dodatkowych przesłanek.
• Jeśli rodzic składa samodzielny wniosek dla dziecka (np. nie spełnia wymaganych przesłanek ustawowych, gdyż posiada jedynie zezwolenie na pobyt czasowy), ale dziecko posiada zezwolenie na pobyt stały lub rezydenta długoterminowego UE, wówczas dziecko musi samodzielnie spełnić wszystkie przesłanki przewidziane w ustawie.

Który tryb nadania obywatelstwa polskiego małoletniemu jest najlepszy?

Automatyczne nabycie obywatelstwa polskiego przez małoletniego z mocy prawa – w wyniku samego faktu urodzenia – jest zdecydowanie najwygodniejszym rozwiązaniem. W sytuacji, gdy mogą pojawić się wątpliwości co do obywatelstwa dziecka (np. jedno z rodziców jest cudzoziemcem lub dziecko urodziło się za granicą), rodzice mogą złożyć wniosek o potwierdzenie posiadania obywatelstwa polskiego przez dziecko. Wojewoda wydaje wówczas decyzję potwierdzającą posiadanie obywatelstwa. Nie decyduje przy tym o nadaniu obywatelstwa, a jedynie potwierdza istniejący już fakt jego posiadania.

W ramach procedury wojewoda może zażądać dokumentów potwierdzających fakt posiadania obywatelstwa, takich jak polski akt urodzenia dziecka, paszporty rodziców czy inne dokumenty potwierdzające obywatelstwo polskie rodziców. Jeśli małoletni urodził się za granicą Polski, rodzice lub opiekunowie prawni powinni zadbać o transkrypcję zagranicznego aktu stanu cywilnego do polskiego rejestru stanu cywilnego. Warto jednak podkreślić, że brak takiej transkrypcji nie wpływa na sam fakt posiadania obywatelstwa polskiego.

Procedura nadania obywatelstwa przez Prezydenta RP jest z kolei najbardziej elastyczna. Nie istnieje zamknięty katalog wymaganych dokumentów, a wnioskodawca sam decyduje, jakie materiały dołączyć do wniosku, co uważa za przydatne dla uzasadnienia swojej sprawy. Ze względu na tę elastyczność warto skorzystać z pomocy profesjonalnego pełnomocnika, który pomoże odpowiednio przygotować wniosek. Prezydent RP nie musi uzasadniać swojej decyzji, dlatego wynik takiego postępowania nigdy nie jest pewny.

Uznanie obywatelstwa przez wojewodę gwarantuje już z kolei znacznie większą przewidywalność. Z drugiej strony wymaga spełnienia określonych warunków, takich jak np. dłuższy pobyt w Polsce. Bez tego otrzymanie obywatelstwa Polskiego w tym trybie może okazać się niemożliwe, dlatego nie jest to rozwiązanie dostępne dla każdego przypadku.

Podsumowanie – jak uzyskać obywatelstwo polskie dla dziecka?

Jeśli chcesz złożyć wniosek o nadanie lub uznanie za polskiego obywatelstwa, najlepiej gdy skorzystasz z pomocy adwokata od spraw cudzoziemców.

Przepisy administracyjne i dotyczące spraw cudzoziemców są skomplikowane i trudno odnaleźć się w nich na własną rękę. Od wielu lat prowadzimy sprawy imigracyjne, pracowaliśmy także w Departamencie Legalizacji Pobytu oraz w Urzędzie do Spraw Cudzoziemców. Poznaliśmy procedury zarówno od strony wnioskodawców, jak i aparatu administracji, a przede wszystkim – przekonać się, jak wiele trudności sprawia dopełnienie formalności na własną rękę i jak wiele błędów popełniają osoby, które rezygnują ze wsparcia kancelarii.

Zupełnie inaczej wygląda to, gdy wspiera Cię doświadczona kancelaria. Taka, która prowadziła już liczne sprawy związane z nadaniem obywatelstwa. Adwokat pomoże Ci wówczas:

• ocenić, czy dziecko już posiada obywatelstwo polskie, czy może musisz podjąć dalsze kroki,
• wybrać najlepszy tryb uzyskania obywatelstwa w Twojej sytuacji,
• przygotować kompletną dokumentację, w tym potrzebny wniosek,

– a dodatkowo będzie reprezentować Cię w kontaktach z urzędami.

Właśnie dlatego jeśli temat uzyskania obywatelstwa polskiego dla małoletniego dotyczy też Ciebie, skorzystaj z profesjonalnej pomocy.