Sprawy karneCzy jako świadek wypadku możesz trafić do więzienia? – obowiązek pomocy, o którym musisz wiedzieć!

Stoisz na chodniku, widzisz wypadek, ktoś potrzebuje pomocy – a Ty idziesz dalej. Czy wiesz, że takie zachowanie może skończyć się karą pozbawienia wolności nawet do 3 lata? Polskie prawo w tej kwestii jest surowe, a fakt, że nie jesteś lekarzem czy ratownikiem medycznym, nie zwalnia Cię z obowiązku udzielenia pomocy poszkodowanemu. Z tego artykułu dowiesz się, kiedy masz prawny obowiązek działania i co zrobić, gdy staniesz przed zarzutem nieudzielenia pomocy.

Nieudzielenie pomocy poszkodowanemu – co na ten temat mówi prawo?

Prawo nakazuje udzielenia pomocy osobie, której życie lub zdrowie jest poważnie zagrożone. Zgodnie z art. 162 § 1 Kodeksu karnego, jeżeli widzisz, że ktoś potrzebuje pomocy, a Ty całkowicie ten fakt zignorujesz, możesz otrzymać karę nawet 3 lat pozbawienia wolności.

Kodeks karny nie jest przy tym jedynym źródłem regulacji dotyczących odpowiedzialności za nieudzielenie pomocy.  Art. 44 ust. 2 pkt 1 Kodeksu drogowego jednoznacznie wskazuje, że osoba kierująca pojazdem, która bierze udział w wypadku drogowym, musi udzielić niezbędnej pomocy ofiarom i rannym. Kierowca ma także obowiązek wezwać policję oraz zespół ratownictwa medycznego.

Co więcej, art. 44 ust. 3 Kodeksu drogowego rozszerza ten obowiązek na wszystkich uczestników wypadku, nie tylko na kierowcę. Oznacza to, że każdy, kto jest obecny przy zdarzeniu, powinien zareagować i nie pozostawać obojętnym.

W jakich sytuacjach masz obowiązek udzielić pomocy?

Obowiązek udzielenia pomocy pojawia się zawsze wtedy, gdy czyjeś życie lub zdrowie jest poważnie zagrożone. Twoim pierwszym skojarzeniem może być właśnie sytuacja, gdy dochodzi do wypadku drogowego.

Pamiętaj jednak, że sytuacją, w której potrzebna jest pomoc, może być także m.in. nagła utrata przytomności, zatrzymanie krążenia czy inne zdarzenie, w którym ktoś bez Twojej reakcji może nie przeżyć.

Nieważne, kim jest poszkodowany – to może być członek rodziny, znajomy, ale też zupełnie obca osoba. Niezależnie od łączących was relacji, musisz działać.

Istotne jest też to, że pomoc nie musi być fachowa – nikt nie oczekuje od Ciebie wykonywania skomplikowanych czynności medycznych. Nie zmienia to natomiast faktu, że jeśli masz jakąkolwiek możliwość udzielenia pomocy – nie możesz stać obojętnie.

Jak udzielić pomocy poszkodowanemu?

W sytuacjach zagrożenia życia lub zdrowia każda reakcja ma znaczenie. Poniżej znajdują się proste kroki, które pokazują, jak możesz udzielić pomocy poszkodowanemu:

• Zachowaj spokój i oceniaj sytuację – upewnij się, że nie jesteś w niebezpieczeństwie.
• Wezwij pomoc – zadzwoń pod numer 112, powiadom policję lub służby ratunkowe.
• Udziel podstawowej pierwszej pomocy – jeśli potrafisz, sprawdź oddech, ułóż poszkodowanego w bezpiecznej pozycji, rozpocznij masaż serca w razie potrzeby.
• Zabezpiecz miejsce zdarzenia – np. (jeśli chodzi o wypadek drogowy) ustaw trójkąt ostrzegawczy lub oznacz niebezpieczne miejsce, aby nie doszło do kolejnych wypadków.
• Nie pozostawaj obojętny – nawet najprostsza reakcja, np. obecność przy poszkodowanym do przyjazdu służb, jest już pomocą.
• Postępuj w granicach swoich możliwości – nie ryzykuj własnego życia, ale zrób tyle, ile możesz, by pomóc i uniknąć odpowiedzialności karnej.

Przykład: Widzisz osobę leżącą na chodniku, nieprzytomną. Nawet jeśli nie potrafisz ocenić jej stanu zdrowia, masz obowiązek co najmniej wezwać pogotowie. Przejście obojętnie obok może skutkować odpowiedzialnością karną.

Kiedy brak pomocy nie będzie przestępstwem? – poznaj wyjątki od reguły

Art. 162 § 2 Kodeksu karnego przewiduje sytuacje, w których brak pomocy nie będzie przestępstwem. Nie masz obowiązku narażać własnego życia lub zdrowia – jeśli pomoc wymagałaby od Ciebie ryzykownych działań, przez które narazisz swoje zdrowie i życie, możesz z niej zrezygnować.

Podobnie, jeśli do uratowania osoby potrzebne są specjalistyczne zabiegi lekarskie, których człowiek bez odpowiedniego wykształcenia nie potrafi wykonać, prawo nie wymaga od Ciebie ich podjęcia. Twoim obowiązkiem jest wtedy po prostu wezwać odpowiednie służby.

Co więcej, jeśli w danym momencie dostępna jest szybka i fachowa pomoc – kiedy na miejscu zdarzenia jest już np. lekarz, ratownik, czy strażak – brak Twojej interwencji nie będzie traktowany jako przestępstwo.

Obowiązek nieudzielenia pomocy a wyroki sądów

W praktyce sądowej nieważne jest, czy działanie, którego sprawca zaniechał (którego nie podjął), faktycznie uratowałoby życie lub zdrowie poszkodowanego. Liczy się fakt, że widział lub mógł widzieć zagrożenie i nie podjął żadnych dostępnych środków, które mogłyby je zmniejszyć lub usunąć.

Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 4 listopada 2021 r. (I KK 61/21) jasno wskazuje:

„Dla możliwości przypisania sprawcy przestępstwa z 162 § 1 k.k. nieistotne jest, czy działanie, którego sprawca zaniechał, przyniosłoby ratunek.”

Dodatkowo, wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu (II AKa 299/06) z 30 listopada 2006 r. potwierdza:

„Dla popełnienia czynu z art. 162 § 1 k.k. wystarczy zamiar ewentualny, to jest wystarczające będzie, jeśli sprawca godzi się na nieudzielenie pomocy, mając świadomość okoliczności modalnych czynu. Ustawa nie wymaga, aby sprawca „wiedział”, że inny człowiek znajduje się w stanie zagrożenia, o jakim mowa w art. 162 § 1 k.k., wystarczające jest bowiem, aby sprawca był świadom takiej możliwości.”

W praktyce oznacza to, że prawo wymaga od Ciebie reagowania nawet w sytuacjach, w których nie masz pewności, że Twoja pomoc uratuje poszkodowanego.

Grozi Ci odpowiedzialność karna za nieudzielenie pomocy? – skontaktuj się z adwokatem!

W sytuacji, gdy może grozić Ci odpowiedzialność za nieudzielenie pomocy, koniecznie skorzystaj z pomocy prawnika.

Taki specjalista pomoże zrozumieć przepisy i wyjaśni, jakie konsekwencje mogą wynikać z danej sytuacji. Pomoże Ci również opracować odpowiednia strategię procesową i upewni się, że Twoje prawa będą przestrzegane.

Pamiętaj, że najlepsza obrona w sprawach karnych to ta podjęta jak najszybciej. Nie zwlekaj więc i w razie potrzeby zgłoś się do adwokata specjalizującego się w sprawach karnych.

Dzięki temu możesz działać spokojnie i świadomie, mając pewność, że Twoje prawa są odpowiednio chronione i że strategia obrony zostanie właściwie opracowana.