Cyberprzestępczość to temat bardzo aktualny. Mogłoby się więc wydawać, że wielu prawników – podążając za potrzebami klientów – włączy do swojej oferty pomoc w tego typu sprawach. W praktyce jednak jest wręcz przeciwnie. Trudno znaleźć dobrego adwokata od przestępstw internetowych. Dlaczego tak się dzieje i na co koniecznie musisz zwrócić uwagę, szukając prawnika, który poprowadzi Twoją sprawę?
Czym jest cyberprzestępczość (przestępstwo internetowe)?
Cyberprzestępczość, czyli przestępczość internetowa, nie doczekała się jednej, konkretnej definicji. Jest to bowiem zbiorcza nazwa dla dużej liczby różnych przestępstw.
Z tego powodu mianem przestępstwa internetowego można określić np. stalking przy użyciu mediów społecznościowych. Z drugiej strony w tę kategorię wpisuje się także kradzież danych bankowości internetowej, dystrybucja zakazanych materiałów w sieci, jak i podszywanie się pod sklep internetowy.
Co więcej, za cyberprzestępstwo może odpowiadać zarówno osoba, która włamała się na konto znajomego w social media, jak i członek zorganizowanej grupy przestępczej osiągającej w ten sposób regularne zyski – np. poprzez kradzież pieniędzy przez internet. Odpowiedzialność karną z tytułu cyberprzestępstw mogą ponosić także menadżerowie w przypadku, gdy z serwerów lub służbowych nośników wyciekną niektóre dane lub gdy zostaną one usunięte.
Jak widzisz, każdy z tych przypadków różni się skalą działań, okolicznościami, motywacją samej osoby popełniającej przestępstwo, jak i rozległością skutków takich działań. Różnorodność cyberprzestępstw znajduje zresztą odzwierciedlenie w przepisach. Mowa aż o kilkunastu artykułach w Kodeksie karnym przewidujących różne rodzaje kar (grzywny, ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności) za konkretne czyny.
Każde z wyżej wymienionych działań ma jednak pewien punkt wspólny, a jest nim wykorzystanie współczesnej technologii, a dokładnie systemów i sieci komputerowych, w celu popełnienia czynów zabronionych przez prawo.
Jakie są rodzaje cyberprzestępstw?
Ze względu na wspomnianą już rozległość pojęcia „cyberprzestępstw” czy „przestępstw internetowych” można wyróżnić wiele kategorii spraw, które wchodzą w ich zakres. Nie sposób wymienić wszystkich. Do najczęściej wyróżnianych rodzajów przestępstw internetowych należą jednak:
- Hacking – wykorzystanie luk w systemie w celu zyskania nielegalnego dostępu i często także kradzieży danych oraz wytwarzanie tzw. „narzędzi hakerskich”;
- Sniffing – naruszenie tajemnicy komunikacji;
- Grooming – przestępstwa seksualne na szkodę małoletniego;
- Malware – ingerowanie w systemy komputerowe za pośrednictwem złośliwego oprogramowania (wirusy, robaki, trojany);
- Naruszenie integralności danych;
- Spoofing – podszywanie się pod banki, instytucje i urzędy państwowe, firmy, osoby fizyczne w celu wyłudzenia od swoich ofiar danych lub pieniędzy;
- Ransomware – zablokowanie systemu do danych i żądanie pieniędzy za przywrócenie dostępu;
- Dystrybucja nielegalnych treści;
- Phishing – podszywanie się pod znaną osobę lub instytucję w celu uzyskania poufnych danych;
- Stalking w Internecie
- Pomówienia (mówienie nieprawdy) i znieważanie (mówienie o kimś w obelżywy sposób) w sieci;
- Scam – oszustwo, w którym sprawca komunikuje się z użyciem Internetu lub telefonu;
- Fałszywe sklepy internetowe;
- Przestępstwa tzw. „białych kołnierzyków”;
- Przestępstwa związane z naruszeniem praw autorskich i praw pokrewnych.
Jakie kary grożą za działania cyberprzestępcze?
Skoro cyberprzestępstwa to tak naprawdę cała kategoria spraw, to za każde z poszczególnych działań będą grozić inne rodzaje kar – od grzywny, przez ograniczenie wolności, aż po pozbawienie wolności. Inny będzie także ich wymiar.
Przykładowo, hakerzy narażeni są na grzywnę, karę ograniczenia wolności albo karę pozbawienia wolności do 2 lat. Z kolei jeśli w celu popełnienia przestępstwa wytwarzają lub udostępniają innym osobom program umożliwiający takie działania, narażają się na karę pozbawienia wolności od 3 miesięcy do nawet 5 lat.
Za popełnianie przestępstwa z użyciem złośliwego oprogramowania (malware) grozi kara pozbawienia wolności do 3 lat. Z kolei jeśli te działania wiążą się ze znaczną szkodą majątkową, kara staje się surowsza – wynosi od co najmniej 3 miesięcy do nawet 5 lat.
Dodajmy do tego jeszcze fakt, że jeden czyn może wypełniać znamiona kilku różnych przestępstw. Z tego powodu nie da się krótko odpowiedzieć na pytanie, jakie kary grożą za popełnienie cyberprzestępstwa. Aby udzielić precyzyjnej odpowiedzi, trzeba najpierw określić:
- z którego przepisu w danym przypadku sprawca będzie ponosił odpowiedzialność;
- czy taki czyn nie może być podstawą do wymierzenia kary na podstawie kilku różnych przepisów (tzw. zbieg przepisów);
- czy nie popełniono dwóch lub więcej przestępstw przed wydaniem wyroku co do któregokolwiek z nich – co pozwala na wymierzenie tzw. kary łącznej.
Dopiero na tej podstawie można udzielić konkretnej odpowiedzi.
Dlaczego sprawy dotyczące cyberprzestępczości są specyficzne i tak trudno znaleźć adwokata wyspecjalizowanego w pomocy oskarżonym?
Jeśli zaczniesz szukać informacji w internecie, łatwo zauważysz, że istnieje naprawdę niewiele kancelarii, które na swojej stronie wyodrębniają taką kategorie spraw, jak cyberprzestępstwa. Dzieje się tak z kilku powodów:
- Jest to stosunkowo nowa dziedzina, a tym samym niewielu prawników zdążyło się wyspecjalizować w tym zakresie;
- Jednocześnie jest to dziedzina trudna z uwagi na stały rozwój technologii. Wymaga od prawnika nieustannego aktualizowania swojej wiedzy, dlatego niewiele kancelarii podejmuje się prowadzenia tego typu spraw;
- Nie wszyscy prawnicy traktują przestępstwa w internecie jako odrębną specjalizację. Biorąc jednak pod uwagę ich specyfikę, samo doświadczenie w prowadzeniu szeroko rozumianych spraw karnych może okazać się niewystarczające.
Pozostaje więc pytanie – jak wybrać odpowiednią osobę, która będzie Cię mogła skutecznie reprezentować jako oskarżonego lub podejrzanego o popełnienie przestępstwa internetowego?
Na czym polega pomoc adwokata w przestępstwach internetowych?
Nie bez powodu w naszej kancelarii wyodrębniliśmy przestępstwa internetowe jako osobną specjalizację. Naszym zdaniem adwokat reprezentujący podejrzanych lub oskarżonych o cyberprzestępstwa będzie skuteczny, jeśli spełni 3 kluczowe założenia. Jak więc powinna wyglądać pomoc adwokata w przestępstwach internetowych?
1. Adwokat nie powinien polegać wyłącznie na własnej wiedzy, ale współpracować ze specjalistami
Technologia i możliwości cyberprzestępców zmieniają się naprawdę szybko, a jednocześnie zagadnienia związane z cyberbezpieczeństwem są naprawdę skomplikowane. Adwokat powinien znać pewne podstawy w tym zakresie, by rozumieć sytuację klienta. Nie można się jednak łudzić, że jego wiedza będzie choćby zbliżona do wiedzy osoby, która zawodowo zajmuje się cyberbezpieczeństwem.
W tego typu sprawach nie można sięgać po półśrodki – stawka jest zbyt wysoka. Właśnie dlatego problemy technologiczne konsultujemy ze specjalistami. Połączenie ich eksperckiej wiedzy technologicznej z doświadczeniem adwokackim naszym zdaniem przynosi najlepsze efekty.
2. Doskonała znajomość prawa karnego to konieczność
A skoro już mowa o doświadczeniu adwokackim, to skuteczny adwokat od cyberprzestępstw powinien być karnistą i to najlepiej z doświadczeniem w sprawach dotyczących przestępstw internetowych. W tym przypadku doskonale sprawdza się bowiem powiedzenie „praktyka czyni mistrza”.
Powód jest prosty – taki prawnik nie tylko wie, do jakiej ustawy zajrzeć, by znaleźć odpowiednie przepisy. Przede wszystkim płynnie się po nich porusza, wie, jak stosować je w praktyce. Zna też komentarze doktryny i orzecznictwo w tym zakresie, co również może wykorzystać do opracowania skutecznej linii obrony w sprawie karnej. Krótko mówiąc: uwadze takiej osoby nie umkną także szczegóły, które mogą mieć w tej sprawie znaczenie.
3. Doświadczenie na sali sądowej – istotny element skutecznej obrony
Większość spraw dotyczących cyberprzestępstw ma swój finał w sądzie. Właśnie dlatego prawnik powinien być procesulalistą – ekspertem od prowadzenia spraw przed sądem. Wtedy najskuteczniej będzie w stanie pomóc oskarżonemu lub podejrzanemu o cyberprzestępstwo.
Co to oznacza w praktyce? Po pierwsze procesualista zwykle myśli kilka kroków do przodu. Wie, że najlepsze efekty przynosi realizacja spójnej, wcześniej opracowanej strategii. Właśnie dlatego jego rola rozpoczyna się na długo przed uruchomieniem postępowania sądowego. Obejmuje również m.in. ustalenie linii obrony prezentowanej w toku przesłuchania przez Policję lub prokuratora.
Adwokat sprawdza dostępne możliwości, a dzięki doświadczeniu wie, które scenariusze są realne. Ustala, czy w danym przypadku zostały spełnione wszystkie znamiona cyberprzestępstwa, a więc, czy dana osoba w ogóle może być pociągnięta do odpowiedzialności.
Jeśli odpowiedź brzmi „tak”, musi wziąć pod uwagę jeszcze skalę tych działań. Rolą adwokata jest zadbanie o to, by rodzaj kary i jej wymiar okazały się jak najłagodniejsze. W niektórych przypadkach będzie nawet w stanie doprowadzić do odstąpienia od wymierzenia kary lub umorzenia postępowania – co również poskutkuje brakiem wydania wyroku skazującego.
Tego wszystkiego adwokat nie znajdzie w przepisach. Reprezentowania klienta może nauczyć się tylko poprzez praktykę – opracowywanie kolejnych strategii procesowych i ich realizację na poszczególnych etapach sprawy. Właśnie dlatego ten element ma tak ogromne znaczenie, jeśli chodzi o skuteczną pomoc adwokata w przestępstwach internetowych.
A co, gdy dany adwokat spełnia wszystkie powyższe założenia? Prawdopodobnie jest dobrą osobą do poprowadzenia Twojej sprawy. Warto jednak jeszcze umówić się na spotkanie lub rozmowę telefoniczną i sprawdzić, czy jego sposób komunikacji Ci odpowiada. To także ważny element satysfakcjonującej współpracy.
