Sprawy cudzoziemcówKiedy cudzoziemiec musi wystąpić o zezwolenie na pobyt czasowy w celu wykonywania pracy lub prowadzenia działalności gospodarczej?

Cudzoziemiec, który chce na dłużej zamieszkać w Polsce, ma kilka możliwości legalizacji swojego pobytu. Tym najbardziej powszechnym jest ubieganie się o zezwolenie na pobyt czasowy. Przepisy umożliwiają otrzymanie takiego zezwolenia w wielu kategoriach spraw. W tym artykule przyjrzymy się tym wymogom, które musi spełnić cudzoziemiec zamierzający legalnie pracować w Polsce, wykonywać zawód wymagający wysokich kwalifikacji lub prowadzić w kraju działalność gospodarczą.

Kiedy wydawane jest zezwolenie na pobyt czasowy?

Jak wiesz już z samego wstępu, przepisy polskiej ustawy o cudzoziemcach przewidują naprawdę wiele przypadków, w których można ubiegać się o zezwolenie na pobyt czasowy. Nie sposób szczegółowo omówić ich w jednym wpisie – regulacje te obejmują bowiem ponad 100 artykułów, niejednokrotnie bardzo rozbudowanych.

W największym skrócie można jednak powiedzieć, że zezwolenie na pobyt czasowy udziela w się w wielu różnych celach wymienionych wprost w ustawie, takich jak:

• Wykonywanie pracy – przy czym obowiązują szczególne wymogi dla prac:
  • W zawodzie wymagającym wysokiej kwalifikacji;
  • Wykonywanych w ramach przeniesienia wewnątrz przedsiębiorstwa;
  • Wynikających z delegowania cudzoziemca na terytorium RP przez pracodawcę zagranicznego;
  • Sezonowych;

• Prowadzenie działalności gospodarczej;
• Prowadzenie działalności naukowej:
  • Zdobywanie wykształcenia wyższego (studia);
  • Prowadzenie badań naukowych;

• Odbywanie stażu;
• Wolontariat w Polsce;
• Względy rodzinne np. dla cudzoziemca, członka rodziny obywatela RP, UE lub EFTA przebywającego na terenie Polski – w sytuacjach wyliczonych przez przepisy;
• Fakt bycia ofiarą handlu ludźmi
• Okoliczności wymagające krótkotrwałego pobytu – obowiązek osobistego stawiennictwa przed polskim organem władzy publicznej, wyjątkowa sytuacja osobista, interes RP;
• Istnienie tzw. „innych okoliczności” – np. udzielenie zezwolenia na pobyt w celu kontynuowania nauki lub ze względu na przepisy Konwencji o prawach dziecka.

Co więcej, wciąż nie są to wszystkie przypadki, w których można ubiegać się o pobyt czasowy. Przepisy pozwalają  także na udzielenie zezwolenia z powodu innych okoliczności niż te określone wyżej, a uzasadniające jego pobyt w Polsce. Nie sposób więc omówić wszystkich przesłanek udzielenia zezwolenia w jednym artykule. W tym wpisie przyjrzymy się więc tym, z którymi najczęściej zgłaszają się do nas klienci. Mowa tu o zezwoleniu na pobyt czasowy w związku z wykonywaniem pracy oraz z uwagi na prowadzoną działalność gospodarczą.

Jak uruchamiane jest postępowanie o udzielenie zezwolenia na pobyt czasowy?

Postępowanie o udzielenie zezwolenia na pobyt czasowy rozpoczyna się na wniosek składany przez samego zainteresowanego, a więc przez cudzoziemca, który zamierza przebywać w Polsce.

W każdym z opisanych wyżej przypadków wniosek składa się osobiście do organu właściwego ze względu na miejsce aktualnego pobytu. Należy do niego dołączyć wymagane dokumenty (będą się one różnić w zależności od przyczyny ubiegania się o zezwolenie na pobyt czasowy), a także uiścić odpowiednią opłatę – jej wysokość również będzie zmienna, w zależności od powodu udzielenia zezwolenia.

Co ważne, pobyt uważa się za legalny już od momentu złożenia kompletnego wniosku (pod warunkiem, że w dniu złożenia wniosku pobyt był legalny). Jego rozpatrzenie i wydanie decyzji o udzieleniu zezwolenia na pobyt czasowy według przepisów ma nastąpić po upływie ok. 3 miesięcy od momentu wszczęcia postępowania. Zgodnie z przepisami urząd może jednak przedłużyć czas na wydanie zezwolenia. A biorąc pod uwagę, że cudzoziemców legalizujących swój pobyt w Polsce jest coraz więcej, nieraz z tej możliwości korzysta.

Na jak długo wydawana jest karta pobytu?

Jeśli cudzoziemiec otrzyma zezwolenie na pobyt czasowy, dostanie kartę pobytu. Wydaje się ją na maksymalnie 3 lata (w zależności od okoliczności) i nie może być ona przedłużona. Cudzoziemiec ma obowiązek opuścić Polskę najpóźniej w ostatni dzień, kiedy jego karta pobytu czasowego jest ważna. A jeśli zamierza przebywać w kraju dłużej – musi wystąpić o udzielenie kolejnego zezwolenia.

Zezwolenie na pobyt czasowy i pracę

Jak sama nazwa wskazuje, zezwolenie na pobyt czasowy i pracę udzielane jest w celu wykonywania pracy na terytorium Polski. Aby uzyskać takie zezwolenie potencjalny pracownik-cudzoziemiec musi:

• Mieć ubezpieczenie zdrowotne lub potwierdzenie pokrycia przez ubezpieczyciela kosztów leczenia na terytorium RP;
• Za wykonywaną pracę otrzymywać co najmniej minimalne wynagrodzenie. Jednocześnie wynagrodzenie to nie może być niższe niż wynagrodzenie pracowników wykonujących w tym samym wymiarze czasu pracy pracę porównywalnego rodzaju lub na porównywalnym stanowisku.

W wielu przypadkach dodatkowo konieczne okaże się wykazanie, że pracodawca musiał zatrudnić cudzoziemca, bo znalezienie odpowiedniej osoby w ramach „lokalnego rynku pracy” i zaspokojenie w ten sposób potrzeb kadrowych nie było możliwe.  Przepisy zwalniają jednak z tego obowiązku w niektórych okolicznościach – np. gdy zawód wykonywane przez cudzoziemca można uznać za „pożądany dla polskiej gospodarki” lub gdy cudzoziemiec w okresie 3 lat poprzedzających złożenie wniosku przebywał legalnie i nieprzerwanie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

W takim przypadku urząd często będzie badać, czy firma, która chce zatrudnić cudzoziemca, rzeczywiście prowadzi działalność i ma odpowiednie środki na zatrudnienie pracowników. Z tego powodu może zażądać dokumentów także od pracodawcy.

To jednak nie koniec wymogów. Kolejne z nich mogą wynikać z odrębnych przepisów – np. gdy wykonywana praca ma dotyczyć zawodów regulowanych. Trzeba również sprawdzić, czy nie zachodzą przesłanki odmowy wszczęcia postępowania w sprawie zezwolenia na pobyt czasowy i pracę.

Jeśli wniosek zostanie uznany za zasadny, organ administracji publicznej wydaje decyzję, w której wskazuje:

• komu i na jaki czas udziela się zezwolenia na pobyt czasowy i pracę;
• kto powierza wykonywanie tej pracy;
• na jakim stanowisku cudzoziemiec będzie pracował;
• jakie jest najniższe wynagrodzenie, które może otrzymać na danym stanowisku (w przypadku umów cywilnoprawnych lub pracy w niepełnym wymiarze godzin wynagrodzenie to określa się proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy lub przewidywanego okresu wykonywania zobowiązań);
• wymiar czasu pracy;
• rodzaj umowy, na podstawie której ma być wykonywana praca.

Cudzoziemiec otrzymuje również pouczenie, zgodnie z którym gdyby utracił pracę, musi w ciągu 15 dni roboczych powiadomić o tym pisemnie wojewodę, który udzielił zezwolenia.

Kto może ubiegać się o zezwolenie na pobyt czasowy z uwagi na wysokie kwalifikacje?

Odrębnym przypadkiem będą sytuacje, w których cudzoziemiec ma wykonywać pracę w zawodzie „wymagającym wysokich kwalifikacji”. Wtedy musi uzyskać zezwolenie na pobyt czasowy na nieco innych zasadach.

Na wstępie warto wyjaśnić, co należy rozumieć przez wspomniane „wysokie kwalifikacje”. Mowa tu o zawodach:

• wymagających ukończenia studiów wyższych;
• wymagających posiadania co najmniej 5 lat doświadczenia zawodowego na poziomie porównywalnym z poziomem kwalifikacji, które można by było uzyskać w wyniku ukończenia studiów wyższych przygotowujących i niezbędnych do wykonywania takiego zawodu.

Żeby więc na tej podstawie cudzoziemiec mógł ubiegać się o zezwolenie na pobyt czasowy musi mieć:

1. zawartą umowę przynajmniej na 1 rok pracy;
2. wspomniane już wcześniej wyższe kwalifikacje zawodowe (studia lub 5-letnie doświadczenie zawodowe);
3. ubezpieczenie zdrowotne lub potwierdzenie pokrycia przez ubezpieczyciela kosztów leczenia na terytorium RP;
4. wskazane w umowie takie miesięczne lub roczne wynagrodzenie, by roczne wynagrodzenie brutto było nie niższe niż równowartość 150% kwoty przeciętnego wynagrodzenia.

Dodatkowo, jeśli taki pracownik ma wykonywać zawód regulowany, musi posiadać formalne kwalifikacje i spełniać dodatkowe warunki. Natomiast w przypadku, gdy odrębne przepisy wymagają, by uzyskać zgodę organu na zajmowanie określonego stanowiska, wykonywanie zawodu lub prowadzenie innej działalności – musi taką zgodę otrzymać.

Uzyskanie zezwolenia na pobyt czasowy w celu wykonywania pracy w zawodzie wymagającym wysokich kwalifikacji – jakie dokumenty są potrzebne?

Aby uzyskać zezwolenie czasowe ze względu na wyższe kwalifikacje zawodowe, należy przygotować prawidłowo wypełniony wniosek, dołączając do niego 4 fotografie, kopię dokumentu podróży oraz inne wymagane załączniki.

Przede wszystkim urząd będzie chciał się upewnić, że powód ubiegania się o zezwolenie na pobyt czasowy jest prawdziwy. Potwierdzeniem będzie w tym przypadku umowa o pracę lub umowa cywilnoprawna (zlecenia, dzieło) obejmująca co najmniej 1 rok wykonywania obowiązków wymagających wysokich kwalifikacji.

Cudzoziemiec musi również potwierdzić, że taką umowę nie tylko zawarł, ale, że rzeczywiście posiada kwalifikacje wyższe pozwalające mu wykonywać obowiązki zawodowe. Czasami też – z uwagi na konkretną profesję – konieczne może się okazać dołączenie do wniosku kolejnych dokumentów: np. związanych z wykonywaniem zawodów regulowanych.

Przepisy wymagają również, by cudzoziemiec miał ubezpieczenie zdrowotne, ewentualnie by posiadał potwierdzenie pokrycia przez ubezpieczyciela kosztów leczenia na terytorium RP. Dokument poświadczający spełnienie tego wymogu będzie więc kolejnym, który należy dołączyć do wniosku.

Przygotowany w ten sposób wniosek trzeba jeszcze opłacić (obecnie jest to koszt wysokości 440 złotych) i złożyć wraz z dowodem uiszczenia opłaty skarbowej.

Jeśli prawidłowo przygotowany wniosek zostanie rozpatrzony pozytywnie, cudzoziemiec otrzyma zezwolenie na pobyt czasowy na okres obejmujący przewidywany czas wykonywania pracy wydłużony o 3 miesiące, jednak wynoszący maksymalnie 3 lata. Oznacza to, że jeśli cudzoziemiec ma być zatrudniony np. na 1 rok, w Polsce może przebywać legalnie na podstawie tego zezwolenia przez 1 rok i 3 miesiące.

Pobyt czasowy w Polsce a działalność gospodarcza

Zezwolenie na pobyt czasowy mogą otrzymać także ci cudzoziemcy, którzy zamierzają przebywać w RP w celu prowadzenia działalności gospodarczej. Udzielenie takiego zezwolenia jest możliwe w odniesieniu do tych osób, które posiadają:

• Ubezpieczenie zdrowotne lub potwierdzenie pokrycia przez ubezpieczyciela kosztów leczenia na terytorium RP;
• źródło stabilnego i regularnego dochodu, który pozwala na pokrycie kosztów utrzymania cudzoziemca oraz tych członków rodziny, którzy pozostają na jego utrzymaniu;
• Miejsce zamieszkania na terytorium RP;
• Jeśli w danym przypadku jest wymagana – zgodę właściwego organu na zajmowanie określonego stanowiska lub wykonywanie zawodu.

Co więcej, cudzoziemiec prowadzący taką działalność gospodarczą musi:

• W roku podatkowym poprzedzającym złożenie wniosku osiągnąć dochód nie niższy niż 12-krotność przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w województwie, w którym ma siedzibę lub miejsce zamieszkania lub;
• Zatrudniać na czas nieokreślony i w pełnym wymiarze czasu pracy co najmniej przez 1 rok poprzedzający złożenie wniosku minimum 2 pracowników, którzy albo są obywatelami polskimi, albo cudzoziemcami spełniającymi warunki określone przez art. 87 pt. 1-9 Ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (będą to m.in. cudzoziemcy posiadający zezwolenie na stały pobyt w Polsce lub status uchodźcy) lub;
• Wykazać, że posiada środki pozwalające na spełnienie w przyszłości określonych wyżej warunków, a w szczególności podejmuje takie kroki, które mogą przyczynić się do wzrostu inwestycji, transferu technologii, wprowadzania korzystnych innowacji lub tworzenia miejsc pracy.

Uzyskanie zezwolenia na pobyt czasowy w celu prowadzenia działalności gospodarczej – jakie dokumenty są potrzebne?

W przypadku udzielania zezwolenia na pobyt czasowy w celu prowadzenia działalności gospodarczej urząd będzie chciał się upewnić, że taki biznes rzeczywiście prosperuje – że nie jest tylko pozorny i zarejestrowany wyłącznie w celu legalizacji pobytu.

Z tego powodu kluczowe okażą się dokumenty potwierdzające, że cudzoziemiec zatrudnia pracowników, wypracowuje wymagany dochód, a jego biznes istnieje nie tylko na papierze.   Równie istotne w tym kontekście będzie także wywiązywanie się przez cudzoziemca ze wszystkich zobowiązań podatkowych oraz tych nałożonych przez ZUS w związku z prowadzoną działalnością. Dla pozytywnego rozpatrzenia wniosku wymagane jest także dołączenie do niego dokumentów potwierdzających posiadanie ubezpieczenia zdrowotnego (lub ewentualnie potwierdzających pokrycie przez ubezpieczyciela kosztów leczenia na terytorium RP) oraz dokumentów potwierdzających posiadanie miejsca zamieszkania w RP.

Tak samo jak w pozostałych przypadkach konieczne będzie również dołączenie do wniosku 4 fotografii oraz kopii dokumentu podróży i dowodu opłacenia wniosku – w przypadku ubiegania się o zezwolenie na pobyt czasowy w celu prowadzenia działalności gospodarczej opłata ta wynosi 340 zł.

Jak widać, uzyskanie zezwoleń na pobyt czasowy jest skomplikowaną procedurą. Wymaga dopełnienia wielu formalności, a wymogi, które należy spełnić i dokumenty, które trzeba dołączyć do wniosku, będą znacząco się różnić w zależności od konkretnego przypadku. Właśnie dlatego dużym wsparciem może okazać się pomoc profesjonalnego prawnika – adwokata, który zadba o wszystkie formalności i będzie czuwał nad całym procesem legalizacji pobytu w Polsce.