Sprawy karneUncategorizedPaserstwo – czym jest, jakie grożą kary i jak się bronić?
Kupujesz okazyjnie telewizor z ogłoszenia, a kilka dni później policja puka do drzwi. Brzmi jak scena z filmu? Tymczasem to sytuacja, która wcale nie jest taka nieprawdopodobna. Nawet osoby, które myślały, że dokonują zwykłego, legalnego zakupu, mogą usłyszeć zarzut paserstwa. Tym bardziej, że w 2024 roku w Polsce odnotowano ponad 130 tysięcy przypadków tego rodzaju przestępstw, co stanowi znaczny wzrost w porównaniu z rokiem poprzednim. A liczba ta wciąż rośnie. Warto więc wiedzieć, czym dokładnie jest paserstwo, jakie zachowania mogą zostać tak zakwalifikowane i co zrobić, gdy grożą Ci zarzuty.
Czym według prawa jest paserstwo?
Przestępstwo paserstwa opisują m.in. art. 291–293 Kodeksu karnego. Polega ono na obrocie lub ukrywaniu rzeczy pochodzących z przestępstwa. Możesz popełnić to przestępstwo na kilka sposobów:
- Przyjmując rzecz pochodzącą z przestępstwa,
- Nabywając rzecz pochodzącą z przestępstwa,
- Pomagając w zbyciu takiej rzeczy,
- Pomagając w ukryciu takiej rzeczy.
Jeśli natomiast to sprawca pierwotnego przestępstwa sam sprzedaje skradzioną rzecz, nie odpowiada dodatkowo za paserstwo. Te czynności są już niejako „wliczone” w karę za rozbój, kradzież czy kradzież z włamaniem.
Paserstwo umyślne oraz nieumyślne – jaka kara grozi Ci za takie przestępstwo?
Zgodnie z art. 291 k.k. mamy do czynienia z paserstwem umyślnym, gdy:
- Chcesz popełnić to przestępstwo lub
- Przewidujesz możliwość, że rzecz pochodzi z przestępstwa, i godzisz się na to.
W razie dopuszczenia się paserstwa umyślnego grozi Ci kara pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat. Inaczej będzie to wyglądać w przypadku mniejszej wagi – wtedy będziesz podlegać karze grzywny, ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.
W kontekście paserstwa nieumyślnego przepisy kształtują odpowiedzialność karną w odmienny sposób. Zgodnie z art. 292 k.k. takie przestępstwo możesz popełnić, gdy Twoim zamiarem nie było uczestniczenie w obrocie kradzioną rzeczą, ale doszło do tego ze względu na brak ostrożności wymaganej w takiej sytuacji.
A jak wspomnianą ostrożność zachować? Musisz np. otrzymać paragon, rachunek lub inne potwierdzenie transakcji albo otrzymać wiarygodne dane o produkcie i działalności sprzedającego.
W razie popełnienia przestępstwa paserstwa nieumyślnego grozi Ci kara grzywny, ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności do 2 lat. Jednak jeśli wartość rzeczy jest znaczna (powyżej 200 000 złotych), kara będzie surowsza i wyniesie od 3 miesięcy do 5 lat więzienia.
Paserstwo w cyberprzestrzeni – to musisz wiedzieć!
Według art. 293 Kodeksu karnego możesz odpowiadać również za paserstwo programu komputerowego. Co to oznacza w praktyce? Tutaj warto odnieść się do wyroku Sądu Apelacyjnego w Szczecinie (II AKa 137/14). Zgodnie z nim paserstwo w cyberprzestrzeni dotyczy sytuacji, gdy kupujesz program, wiedząc lub mogąc się domyślić, że został zdobyty w wyniku przestępstwa.
Przykładem może być np. brak:
- Oryginalnej licencji sprzedającego,
- Faktur lub dokumentów potwierdzających legalny zakup,
- Innych dokumentów wskazujących na legalne pochodzenie.
Za paserstwo w cyberprzestrzeni grozi Ci ta sama kara co w przypadku innych przykładów paserstwa umyślnego lub nieumyślnego. Oznacza to, że rodzaj i wymiar kary będzie zależny m.in. od tego, czy Twoje działanie było umyślne, czy wartość rzeczy była znaczna lub czy można uznać, że doszło do przypadku mniejszej wagi.
Co więcej, w razie paserstwa w cyberprzestrzeni sąd może zdecydować o przepadku rzeczy. W takiej sytuacji oprócz otrzymania kary, utracisz również rzecz będącą przedmiotem paserstwa (np. wspomniany program komputerowy) na rzecz Skarbu Państwa.
Kiedy grozi Ci surowsza kara za paserstwo?
Prawo przewiduje surowsze kary za paserstwo w szczególnych sytuacjach. Jeśli wartość rzeczy przekracza 200 000 zł (tzw. mienie znacznej wartości), grozi kara od 1 roku do 10 lat więzienia.
Taka sama kara dotyczy dóbr o szczególnym znaczeniu dla kultury, np. zabytków czy dzieł sztuki. Gdy wartość przedmiotu jest wyższa niż pięciokrotność progu mienia wielkiej wartości, kara wynosi od 3 do 20 lat pozbawienia wolności.
Jeszcze surowsza odpowiedzialność karna dotyczy przypadków, gdy wartość przedmiotu paserstwa przekracza dziesięciokrotność wspomnianego progu – wtedy kara może wynieść od 5 do 25 lat więzienia.
Takie regulacje mają chronić najcenniejsze dobra materialne i kulturalne przed obrotem pochodzącym z przestępstwa.
Mity i fakty na temat paserstwa – co warto wiedzieć i jakich błędów unikać?
W kontekście paserstwa pojawiło się wiele błędnych przekonań. A wiara w te popularne mity może działać na Twoją niekorzyść, jeśli jesteś osobą podejrzaną lub oskarżoną o paserstwo.
Pierwszy z tych mitów to „nie wiedziałem, że rzecz jest kradziona, więc nie poniosę odpowiedzialności karnej”. W praktyce jest inaczej, co zresztą wiesz już po przeczytaniu poprzednich akapitów. Prawo wymaga zachowania ostrożności i reagowania na podejrzane okoliczności, takie jak zbyt niska cena, brak dokumentów zakupu czy niejasne pochodzenie rzeczy.
Kolejne błędne przekonanie to „paserstwo dotyczy tylko rzeczy fizycznych”. To zdecydowanie nieprawda. Równie dobrze może odnosić się do programów komputerowych, danych cyfrowych czy innych dóbr niematerialnych. Nie bez powodu przepisy wyróżniają zresztą art. 293 dotyczący ściśle paserstwa w cyberprzestrzeni.
Jeśli sądzisz, że „pomoc w ukryciu musi się udać, żeby doszło do paserstwa”, również jesteś w błędzie. Liczy się już sam fakt podjęcia działań w tym zakresie. Nie ma konieczności, aby ukrycie lub sprzedaż rzeczy faktycznie się powiodło.
I wreszcie ostatni popularny mit: „za paserstwo rzeczy o niewielkiej wartości zawsze dostanę małą karę”. Przepisy nie zakładają takiego automatycznego mechanizmu.
Oprócz wartości rzeczy ważne są m.in. intencje i okoliczności. Nawet jeśli rzecz była tania, ale Twoje zaangażowanie w jej obrót było świadome, możesz ponieść równie surową karę co w przypadku przedmiotów o większej wartości. Stąd tak ważne jest odpowiednie przygotowanie do sprawy i dopracowana strategia procesowa, niezależnie od wartości przedmiotu.
Czy możesz uniknąć kary za przestępstwo paserstwa?
Art. 295 Kodeksu karnego przewiduje nadzwyczajne złagodzenie kary lub nawet całkowite z niej zwolnienie, jeśli:
- Dobrowolnie w pełni naprawisz szkodę,
- Oddasz rzecz lub pojazd o szczególnym znaczeniu dla kultury w stanie nienaruszonym.
Pamiętaj, że nawet gdy szkoda została naprawiona w dużej części, sąd nadal może złagodzić karę. Inną strategią obrony może być również powołanie się na wspomniany już przypadek mniejszej wagi, dzięki czemu wprawdzie otrzymasz karę, ale łagodniejszą. A to zaledwie kilka z możliwych strategii obrony w sprawie karnej.
Co robić, gdy podejrzewasz, że usłyszysz zarzuty o paserstwo?
Jeśli podejrzewasz, że mogą Ci zostać postawione zarzuty paserstwa, od razu zacznij działać. Ważne jednak, by nie podejmować pochopnych kroków ani składać wyjaśnień bez wcześniejszej konsultacji z prawnikiem. Ogromny wpływ na wynik Twojej sprawy mogą mieć już pierwsze podjęte przez Ciebie czynności. Warto więc jak najszybciej skorzystać z pomocy adwokata z doświadczeniem w sprawach karnych.
Taki obrońca pomoże Ci m.in. ustalić, jakie dowody warto przedstawić w sprawie. Mogą to być m.in. faktury i paragony, umowa sprzedaży, zdjęcia i zrzuty ekranu z ogłoszenia czy korespondencja ze sprzedawcą – wszystko to, co może potwierdzić Twoje przekonanie o dokonaniu legalnego zakupu.
Oczywiście to nie jedyna rola obrońcy w sprawie karnej. Na ten temat znajdziesz na blogu cały osobny artykuł. W największym skrócie można jednak powiedzieć, że taki adwokat m.in. pomoże Ci przygotować strategię procesową, zadba, żeby Twoje prawa były przestrzegane i będzie reprezentował Cię przed sądem i innymi organami, takimi jak policja czy prokuratura. Nie bez powodu też w każdym artykule podkreślamy, że im szybciej zdecydujesz się na profesjonalną pomoc, tym większa szansa na pozytywny finał. A jaki scenariusz będzie realny i najbardziej korzystny w Twoim przypadku – to pomoże Ci ustalić doświadczony adwokat, analizując okoliczności Twojej sprawy.
