Sprawy karneOdpowiedzialność karna za niezłożenie wniosku o ogłoszenie upadłości w terminie (art. 586 k.s.h.)

Czy wiesz, że jako członek zarządu spółki możesz ponosić odpowiedzialność karną za niezłożenie wniosku o upadłość w terminie? Mowa tu o sytuacjach, w których nie wywiążesz się z tego obowiązku, mimo że spółka spełniała warunki do ogłoszenia upadłości. Kiedy w takim razie musisz działać? Jakie grożą Ci konsekwencje? I jak możesz zabezpieczyć się przed odpowiedzialnością karną? 

Na czym polega odpowiedzialność podmiotów w spółce za niezgłoszenie wniosku o upadłość?

W polskim prawie istnieje przepis, zgodnie z którym jeśli spółka znajduje się w stanie niewypłacalności, to osoby nią zarządzające (członkowie zarządu, likwidator spółki) muszą złożyć wniosek o upadłość.

Złożenie takiego wniosku jest podstawą do ogłoszenia upadłości. To właśnie on doprowadzi do uruchomienia w dalszej kolejności całego procesu spłaty wierzycieli i uregulowania jak największej liczby długów.

Niektórzy członkowie zarządu zwlekają jednak ze zgłoszeniem upadłości. Najczęściej robią to albo z nadziei na poprawę sytuacji, albo z uwagi na nieznajomości przepisów i nieświadomość ciążących na nich obowiązków. W obu przypadkach narażają się jednak na konsekwencje z art. 586 Kodeksu spółek handlowych. Przepisy przewidują odpowiedzialność także za złożenie takiego wniosku po terminie.

Kiedy członek zarządu powinien złożyć wniosek o ogłoszenie upadłości spółki?

Obowiązek złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości powstaje w momencie, gdy spółka stanie się niewypłacalna. Za niewypłacalność uważa się natomiast sytuację, w której spółka nie jest w stanie regulować wymagalnych zobowiązań. 

Co więcej, stosunkowo łatwo ocenić, że rzeczywiście do tego doszło, bo przepisy prawa upadłościowego wprowadzają tzw. domniemania. Oznacza to, że jeśli któryś z dwóch niżej wymienionych warunków został spełniony, możemy uznać, że spółka znajduje się w stanie niewypłacalności. 

1. Spółka opóźnia się z wykonaniem zobowiązań pieniężnych co najmniej 3 miesiące (np. od 3 miesięcy nie uregulowała faktury za dostawy, nie wypłaciła wynagrodzenia pracownikom albo nie spłaciła rat pożyczki).
2. Wysokość długów spółki przekracza wartość majątku i ten stan utrzymuje się ponad 24 miesiące. 

Jaki termin obowiązuje na złożenie wniosku o upadłość przez członków zarządu spółki?

Masz tylko 30 dni od momentu wystąpienia niewypłacalności na złożenie wniosku o upadłość spółki z o.o. lub spółki akcyjnej. Termin ten liczy się od momentu powstania niewypłacalności, czyli zwykle od dnia gdy:

• upłynęły 3 miesiące od momentu, w którym powinno dojść do zapłaty zobowiązań pieniężnych,
• minęły 24 miesiące i w tym czasie zobowiązania spółki przewyższały wartość jej majątku.

Odpowiedzialność członków zarządu za niezgłoszenie wniosku o upadłość spółki – jaką odpowiedzialność karną przewiduje art. 586 k.s.h.?

Członkowie zarządu często mają nadzieję, że sytuacja się poprawi i zamiast ogłaszać upadłość, próbują „ratować” firmę. Wiedzą, że powinni zgłosić upadłość, ale nie robią tego, licząc, że uda im się wyjść z kłopotów finansowych. Nie chcą więc bezpośrednio łamać prawa, ale akceptują, że do tego dojdzie. Tym samym ich głównym celem nie jest popełnienie przestępstwa, tylko ratowanie spółki.

Jak wiesz też po przeczytaniu poprzedniego akapitu, czas na złożenie wniosku o upadłość jest bardzo krótki. Wiele przypadków naruszenia obowiązków przez członków zarządu wynika po prostu z tego, że zbyt późno orientują się, że spółka spełnia wymogi ogłoszenia upadłości. Niestety złożenie po terminie wniosku o ogłoszenie upadłości wiąże się z tymi samymi konsekwencjami co niezłożenie takiego wniosku w ogóle.

A te konsekwencje wskazane są w art. 586 Kodeksu spółek handlowych. Zgodnie z tym przepisem za niezłożenie wniosku o upadłość w ustawowym terminie sąd może orzec karę grzywny, karę ograniczenia wolności lub karę pozbawienia wolności do 1 roku.

Kto i w jaki sposób może odpowiadać za niezłożenie wniosku upadłość?

Odpowiedzialność karna dotyczy osób formalnie pełniących funkcję członka zarządu lub likwidatora. Warto jednak pamiętać, że członkowie zarządu mogą skutecznie przekazać wykonywanie części swoich ustawowych obowiązków innej kompetentnej osobie. W takiej sytuacji w zakresie przekazanych obowiązków członkowie zarządu będą odpowiadać już nie za samo wykonanie danego obowiązku, a za prawidłowy nadzór nad wykonaniem tych obowiązków przez inną uprawnioną osobę.

Żeby jednak tak się stało, członek zarządu musi jeszcze zadbać o właściwe dowody. Właśnie dlatego ważne jest udokumentowanie kompetencji osoby, której te obowiązki zostaną przekazane, a także precyzyjne określenie zakresu przekazywanych działań. Członek zarządu koncentruje się wówczas na nadzorze, a jeżeli niezwłocznie i właściwie reaguje na wykryte nieprawidłowości, nie narusza reguł ostrożności, które mogłyby skutkować pociągnięciem do odpowiedzialności karnej.

Członkowie zarządu mogą jednak odpowiadać nie tylko na podstawie Kodeksu karnego. Dodatkowo wobec nich sąd może orzec zakaz prowadzenia działalności i pełnienia funkcji członka zarządu na określony czas. Przepisy wprowadzają też odpowiedzialność członków zarządu za zobowiązania spółki w przypadku, gdy złożyli wniosek po terminie. W takiej sytuacji, jeśli wierzyciele nie będą w stanie uzyskać pieniędzy z majątku spółki, mogą dochodzić zapłaty z prywatnych majątków członków zarządu sp. z o.o.

Co powinien zawierać wniosek o upadłość?

Jeśli zamierzasz złożyć wniosek o upadłość, musisz pamiętać, że musi on zawierać kilka bardzo konkretnych informacji:

1. Dane dłużnika – czyli spółki ogłaszającej upadłość: nazwa firmy, numer KRS, adres siedziby, dane członków zarządu, likwidatorów i wspólników (z ich PESEL-em, KRS-em lub adresem).
2. Numer NIP.
3. Adres głównego miejsca działalności firmy,
4. Uzasadnienie wniosku – trzeba opisać, co się dzieje ze spółką i dlaczego nie jest w stanie regulować zobowiązań. Musisz też to w miarę możliwości „uprawdopodobnić”, czyli np. dołączyć dokumenty księgowe lub zestawienia.
5. Informacja o systemach finansowych – czy należy do jakiegoś systemu płatności (np. system rozliczeń bankowych czy papierów wartościowych).
6. Informacja, czy firma jest spółką publiczną – tzn. czy jej akcje są notowane na giełdzie lub w innym oficjalnym systemie obrotu.

Brak ogłoszenia upadłości w terminie – co zrobić w takiej sytuacji?

Jeśli obawiasz się pociągnięcia do odpowiedzialności jako członek zarządu, nie czekaj i skontaktuj się z kancelarią. Nawet jeśli termin już minął, szybka reakcja może znacząco wpłynąć na Twoją sytuację prawną:

• Czas zwłoki może mieć wpływ na wymiar kary,
• Działania podjęte po terminie w celu wykazania dobrej wiary i naprawienia sytuacji też będą mieć znaczenie,
• Właściwa strategia obrony wymaga czasu na przygotowanie, a im na wcześniejszym etapie zostanie wdrożona, tym większe masz szanse, że sprawa zakończy się po Twojej myśli.

Z tego powodu, jeśli obawiasz się pociągnięcia do odpowiedzialności jako członek zarządu, jak najszybciej skontaktuj się z adwokatem. I to najlepiej takim, który specjalizuje się w sprawach karnych gospodarczych. Nawet jeśli termin na złożenie wniosku o upadłość spółki już minął, właściwe działania mogą znacząco ograniczyć Twoją odpowiedzialność. Nie pozwól, by strach przed konsekwencjami sparaliżował Cię przed działaniem – profesjonalna pomoc prawna to dla Ciebie najlepsza inwestycja w tym trudnym momencie.