Sprawy karneKara grzywny: jak skazany może ubiegać się o rozłożenie na raty lub umorzenie?

Grzywna to jedna z najczęściej stosowanych kar w polskim systemie prawnym – mniej dotkliwa niż więzienie, ale wcale nie taka „lekka”, jak mogłoby się wydawać. Może być wymierzona samodzielnie albo obok innych kar i wiąże się z konkretnymi obowiązkami finansowymi. Co jednak, jeśli nie jesteś w stanie jej zapłacić? Z tego artykułu dowiesz się, czym dokładnie jest kara grzywny, jak ustala się jej wysokość, co grozi za jej nieopłacenie oraz jakie masz możliwości – od rozłożenia na raty, aż po umorzenie.

Czym jest kara grzywny?

Grzywna jest to kara pieniężna, jaką może nałożyć na Ciebie sąd, gdy popełnisz przestępstwo albo wykroczenie. Polega na nałożeniu na Ciebie obowiązku zapłaty określonej kwoty pieniężnej w ramach kary i stanowi alternatywę dla surowszych rodzajów kar, takich jak kara ograniczenia wolności i kara pozbawienia wolności. Warto jednak dodać, że w niektórych przypadkach kara grzywny może zostać orzeczona przez sąd obok kary pozbawienia wolności – gdy popełnione przez Ciebie przestępstwo miało prowadzić do osiągnięcia korzyści majątkowych lub rzeczywiście do nich doprowadziło.

Sąd będzie orzekać o wysokości kary zależnie od Twoich warunków finansowych i stopnia przewinienia. Kara pieniężna liczona jest według tzw. stawek dziennych. Liczba stawek zależy od tego, jak poważne było przestępstwo. Może to być od 10 do 540 stawek. Wysokość stawki dziennej zależy od Twojej sytuacji życiowej i majątkowej (zarobków, kosztów życia). Jedna stawka dzienna nie może być niższa niż 10 zł ani wyższa niż 2 000 zł.

Jakie są konsekwencje nieuiszczenia grzywny?

Jeśli nie zapłacisz grzywny i nie masz ku temu ważnych powodów, sąd może zamienić ją na polecenie wykonanie kary w innej postaci. Najczęściej będą to:

• prace społeczne, czyli bezpłatna praca na rzecz lokalnej społeczności (np. sprzątanie, pomoc w instytucjach),
• kara zastępcza pozbawienia wolności, czyli bardzo dotkliwa dla Ciebie konsekwencja oznaczająca, że zamiast zapłacić określoną kwotę, spędzisz oznaczony czas w zakładzie karnym.

Jeśli masz problem z zapłatą orzeczonej kwoty, najlepiej jak najszybciej podejmij dalsze kroki, żeby uniknąć poważniejszych konsekwencji. Tym bardziej, że masz do dyspozycji aż kilka możliwości – od rozłożenia na raty, przez odroczenie płatności, aż po umorzenie kary grzywny.

Możliwość rozłożenia kary grzywny na raty na czas ustalony przez sąd

Co zrobić, jeśli jednorazowa opłata kary grzywny jest dla Ciebie zbyt obciążająca finansowo? Możesz wówczas złożyć wniosek o rozłożenie grzywny na raty. Przepisy dają Ci to prawo, jeśli natychmiastowe wykonanie grzywny oznaczałoby dla Ciebie lub dla Twojej rodziny zbyt ciężkie skutki. Jak widzisz, „zbyt ciężkie skutki” to dość ogólne stwierdzenie, więc wiele w tym kontekście będzie zależeć od argumentów i dowodów, które przedstawisz we wniosku składanym do sądu.

Wspomniany wniosek musisz złożyć do sądu, który wydał wyrok o nałożeniu na Ciebie kary grzywny. Np. jeśli taki wyrok zapadł przed Sądem Rejonowym w Gdańsku, to właśnie do niego będziesz kierować wniosek o rozłożeniu kary grzywny na raty.

Po jego pozytywnym rozpatrzeniu sąd może rozłożyć grzywnę na mniejsze części (raty) na czas nieprzekraczający 1 roku, a w szczególnie uzasadnionych przypadkach – na okres nieprzekraczający 3 lat. W wydanym postanowieniu określi także termin płatności poszczególnych rat oraz ich wysokość.

Nie możesz spóźnić się ze spłatą choćby jednej raty. W przeciwnym razie, może to mieć dla Ciebie konsekwencje takie, jak:

• cofnięcie zgody na spłatę grzywny w ratach – co oznacza, że cała pozostała kwota staje się natychmiast wymagalna do zapłaty w ramach jednej płatności;
• egzekucja komornicza – jeśli nie zapłacisz na czas, sąd może również przekazać sprawę komornikowi, który będzie próbował ściągnąć pieniądze np. z pensji, konta bankowego albo Twojego majątku.

Odroczenie płatności grzywny – kiedy jest możliwe?

W obecnym brzmieniu przepisów nie ma możliwości odroczenia płatności. Możesz jednak wskazać, że z uwagi na wystąpienie niezależnych od Ciebie czynników, takich jak znaczne pogorszenie się stanu zdrowia albo utrata pracy nie będziesz w stanie zapłacić nałożonej na Ciebie grzywny w całości i w związku z tym – możesz zapłacić ją w określonych ratach albo w ogóle nie będziesz w stanie uiścić całej tej kwoty (nawet przy rozłożeniu płatności). Wtedy pozostaje jeszcze wniosek o umorzenie przynajmniej części kary.

Możliwość umorzenia kary grzywny

W wyjątkowych przypadkach sąd może umorzyć część lub całość wysokości grzywny, jeśli jako skazany nie jesteś w stanie jej zapłacić. Umorzenie jest stosowane wtedy, gdy:

• Nie jesteś w stanie zapłacić grzywny z przyczyn od Ciebie niezależnych – na przykład z uwagi na utratę pracy, poważną chorobę czy stan klęski żywiołowej. Zawsze musi być to jednak sytuacja niezależna od Ciebie;
• Próby uzyskania grzywny okazały się bezskuteczne albo bezcelowe – czyli mówiąc prościej: ściągnięcie grzywny np. przy zaangażowaniu komornika wiązałoby się z wyższymi kosztami postępowania niż kwota, którą dałoby się w ten sposób uzyskać albo w ogóle nie byłoby możliwości uzyskania w ten sposób zasądzonej grzywny;
• A jednocześnie rozłożenie grzywny na raty nie byłoby wystarczające.

I w tym przypadku do umorzenia części kary grzywny (a w szczególnych sytuacjach nawet całości kary) może dojść na wniosek.

Jak złożyć wniosek o rozłożenie na raty lub umorzenie kary grzywny?

Wniosek o rozłożenie na raty lub umorzenie grzywny najlepiej złożyć w terminie 30 dni od dnia otrzymania wezwania do zapłaty, czyli w terminie co do zasady przewidzianym na uiszczenie grzywny. Powinien zawierać takie elementy jak:

1. Dane skazanego;
2. Sygnaturę wyroku i wysokość orzeczonej grzywny;
3. Wniosek (np. rozłożenie grzywny na raty);

Składając wniosek do sądu (np. o umorzenie grzywny, rozłożenie jej na raty albo zamianę grzywny na prace społeczne), musisz zadbać o przedstawienie swojej sytuacji w sposób, który przekona sąd, że warto przychylić się do Twojego wniosku. Oznacza to, że szczególnie ważnym elementem w tym kontekście będzie uzasadnienie.

Najlepiej złożyć taki wniosek jak najszybciej, zwłaszcza gdy wiesz, że nie dasz rady zapłacić całej kwoty od razu albo masz trudną sytuację życiową lub finansową. W tym kontekście ważna będzie pomoc adwokata od spraw karnych, a dokładnie specjalizującego się w postępowaniu wykonawczym, czyli tym prowadzonym już po wydaniu wyroku.

Doświadczony pełnomocnik zadba nie tylko o kwestie formalne, ale też o treść uzasadnienia. Sprawdzi, jakie masz możliwości w Twojej sytuacji i o co możesz wnioskować. Dopilnuje też, żeby przedstawione argumenty i dowody zwiększyły szanse na przekonanie sądu do Twojego stanowiska.

Jeśli sąd nie zgodzi się z Twoim wnioskiem, możesz jeszcze złożyć zażalenie (w ciągu 7 dni od otrzymania decyzji sądu) i w tej kwestii również warto skorzystać z pomocy kancelarii. Jeśli dostaniesz pismo z sądu lub od komornika, warto działać od razu. Szczególnie w przypadku, w którym masz świadomość, że nie jesteś w stanie zapłacić jednorazowo określonej kwoty. W ten sposób możesz uniknąć prowadzenia egzekucji komorniczej i innych nieprzyjemnych konsekwencji prawnych związanych z niewykonaniem przez Ciebie wyroku sądu.

Stosunkowo często zdarza się również, że skazany na karę grzywny nie płaci jej. Później, gdy zostanie osadzony w zakładzie karnym (albo w celu wykonania kary zastępczej, albo w zupełnie innej sprawie), dowiaduje się, że spędzi w więzieniu więcej czasu właśnie z uwagi na zaległą grzywnę.

Teoretycznie sprawa jest prosta: powinien zapłacić. W praktyce jednak przebywa przecież w zakładzie karnym. Nie jest więc w stanie sprawdzić, jaką dokładnie kwotę powinien uregulować. Tak samo jak nie może samodzielnie dokonać zapłaty. To kolejny przypadek, w którym konieczna może okazać się pomoc – zarówno w zakresie sprawdzenia zaległej kwoty, jak i jej wpłaty. Z naszego doświadczenia wynika, że w takiej sytuacji pomoc adwokata także może okazać się konieczna.