Sprawy karneKto i kiedy może złożyć zawiadomienie o możliwości popełnienia przestępstwa i jakie są tego skutki?

Czasami pociągnięcie sprawcy przestępstwa do odpowiedzialności wymaga podjęcia działań na przykład ze strony pokrzywdzonego lub świadka zdarzenia. Nie zawsze bowiem prokuratura lub policja jest świadoma, że dana sytuacja w ogóle miała miejsce. A bez tej świadomości nie podejmie dalszych czynności. Jak w takim razie złożyć zawiadomienie o możliwości popełnienia przestępstwa i o czym warto pamiętać?

Czym jest zawiadomienie o możliwości popełnienia przestępstwa?

Zawiadomienie o możliwości popełnienia przestępstwa pozwala zainicjować wszczęcie postępowania karnego poprzez poinformowanie o nim policji, prokuratury lub innego organu uprawnionego do prowadzenia dochodzenia.

Takie zawiadomienie wywoła jednak zamierzony skutek tylko w przypadku przestępstw ściganych z urzędu, ale już nie w odniesieniu do tych wymagających prywatnego aktu oskarżenia.

Kto może złożyć zawiadomienie o możliwości popełnienia przestępstwa?

Zawiadomienie może złożyć nie tylko ofiara przestępstwa, ale każda osoba posiadająca informacje na ten temat. W tę kategorię wpisują się więc m.in. świadkowie czy nawet sam sprawca.

Warto też dodać, że jeśli dana osoba ma informacje o popełnionym przestępstwie ściganym z urzędu, to takie zawiadomienie nie tyle można, co należy złożyć – przepisy wyraźnie wskazują, że jest to społeczny obowiązek.

Brak spełnienia tego obowiązku co do zasady nie będzie wiązał się z odpowiedzialnością karną. Wyjątek stanowią tylko konkretne przestępstwa wymienione w art. 240 § 1 Kodeksu karnego. Lista ta obejmuje najpoważniejsze czyny, takie jak np. zabójstwo, zamach stanu czy eksterminacja ludności. W tym przypadku za niezawiadomienie o możliwości popełnienia przestępstwa grozi do 3 lat pozbawienia wolności.

Jak złożyć zawiadomienie o przestępstwie? Forma ustna i pisemna

Zawiadomienie o podejrzeniu przestępstwa można złożyć w formie pisemnej lub ustnej – do protokołu.

Pisemne zawiadomienie o możliwości popełnienia przestępstwa

Forma pisemna z pewnością ma tę przewagę, że pozwala uporządkować myśli. Składając tego rodzaju zawiadomienie, masz dużo czasu na upewnienie się, że znalazły się w nim wszystkie istotne fakty i okoliczności. Masz również możliwość wskazania wniosków dowodowych, które mogą okazać się istotne w sprawie, podczas gdy w przypadku zawiadomienia ustnego organ powołany do ścigania przestępstw nie zawsze zadba o to, by wnioski dowodowe zostały uwzględnione w protokole.

Przygotowanie pisemnego zawiadomienia o możliwości popełnienia przestępstwa możesz zlecić również adwokatowi specjalizującemu się w sprawach karnych. W takim wypadku wypyta Cię on o wszystkie okoliczności zdarzenia, zadba, by istotne informacje znalazły się w piśmie, sporządzi uzasadnienie, a także dopilnuje spełnienia wymogów formalnych.

Skorzystanie z pomocy adwokata będzie szczególnie uzasadnione, gdy nie masz pewności, czy dane działanie w ogóle można uznać za przestępstwo, a tym samym – czy masz podstawy, by dążyć do wszczęcia śledztwa lub dochodzenia. Zadaniem prawnika będzie wówczas po pierwsze ocena sytuacji, a po drugie – przygotowanie zawiadomienia, jeśli okaże się, że rzeczywiście warto je sporządzić.

Ustne zawiadomienie o możliwości popełnienia przestępstwa

Druga możliwość to złożenie ustnego zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa, które zostanie przyjęte i spisane w formie protokołu. Zwykle będzie iść też w parze przesłuchaniem w charakterze świadka osoby zawiadamiającej.

Aby skorzystać z tej drogi, należy zgłosić się do komisariatu policji. Zadaniem funkcjonariuszy będzie wówczas zadbanie o zadanie odpowiednich pytań i sporządzenie protokołu z przyjęcia ustnego zawiadomienia. W protokole tym powinny znaleźć się wszystkie istotne informacje mogące zainicjować wszczęcie postępowania karnego przeciwko sprawcy.

Gdzie złożyć zawiadomienie o możliwości popełnienia przestępstwa?

To, gdzie będzie kierowana informacja o przestępstwie, w dużej mierze zależy od wybranej przez Ciebie formy zawiadomienia.

W przypadku zawiadomienia ustnego każdy funkcjonariusz policji, w każdym komisariacie i w każdej komendzie policji ma obowiązek jego przyjęcia. Najlepiej jednak kierować się od razu do jednostki właściwej dla miejsca popełnienia przestępstwa, bo to ona będzie prowadziła sprawę. Jeśli nie jest to możliwe lub nie wiesz, gdzie popełniono przestępstwo – złóż ustne zawiadomienie do protokołu na najbliższej komendzie.

Natomiast w sytuacji, w której decydujesz się na formę pisemną, sporządzone przez siebie zawiadomienie najlepiej kierować do prokuratury. I tu obowiązuje zasada, zgodnie z którą sprawą zajmie się prokuratura właściwa ze względu na miejsce popełnienia przestępstwa. Jeśli jednak pismo nie trafi do odpowiedniej prokuratury, nie zostanie odrzucone, ale przekazane do tej właściwej. Sporządzone przez siebie zawiadomienie o przestępstwie w formie pisemnej możesz przy tym złożyć osobiście lub listownie.

Warto też wspomnieć, że przepisy pozwalają na przekazanie zawiadomienia o przestępstwie także innym organom poza policją i prokuraturą mającym uprawnienia do prowadzenia postępowania w tej sprawie – m.in. Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Straży Granicznej czy Urzędowi Kontroli Skarbowej.

Co powinno zawierać zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa?

Jeśli decydujesz się na samodzielne przygotowanie pisemnego zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa, koniecznie zadbaj o to, by znalazły się w nim konkretne elementy, a więc przede wszystkim:

• data i miejscowość sporządzenia zawiadomienia;

• Twoje imię, nazwisko i adres do korespondencji;
• dane sprawcy (o ile są znane);
• tytuł pisma, czyli „zawiadomienie o możliwości popełnienia przestępstwa”
• treść zawiadomienia;
• uzasadnienie;
• wnioski dowodowe;
• podpis.

To właśnie treść zawiadomienia, uzasadnienie i wnioski dowodowe będą szczególnie istotne w kontekście tego pisma. Warto przy tym zaznaczyć, że nikt nie wymaga od Ciebie powoływania się na konkretne przepisy Kodeksu karnego. Twoim zadaniem jest natomiast jak najlepsze wskazanie okoliczności sytuacji, które pozwolą ocenić policji lub prokuraturze, czy rzeczywiście doszło do popełnienia przestępstwa, a następnie podjąć dalsze kroki, w tym zabezpieczyć ślady i dowody. 

Treść zawiadomienia powinna odpowiadać na pytania: „Kto popełnił przestępstwo?” i „Jaki był to czyn?”. W uzasadnieniu należy z kolei opisać wszystkie okoliczności sprawy: co się działo, gdzie, w jakim czasie i kto był obecny na miejscu zdarzenia, jak zachowywała się osoba, która Twoim zdaniem mogła popełnić przestępstwo – co dokładnie zrobiła. Pamiętaj, by podać jak najwięcej konkretnych informacji, dzięki którym organy ścigania będą mogły ocenić, czy dana sytuacja kwalifikuje się jako przestępstwo i podjąć dalsze kroki. 

Do zawiadomienia koniecznie dołącz też dowody, jeśli nimi dysponujesz: mogą to być np. SMS-y, dokumentacja medyczna, a także wskaż świadków, którzy mogliby opowiedzieć o zaistniałej sytuacji czy wnioskuj o zabezpieczenie monitoringu z miejsca zdarzenia.